Κυριακή 8 Φεβρουαρίου 2009

Σοπενάουερ (1788-1860)




95
Όλοι μας βέβαια, όπως έλεγε ο Σίλλερ, έχουμε γεννηθεί στην Αρκαδία, δηλαδή βγαίνουμε στον κόσμο γεμάτοι αξιώσεις για ευτυχία και απόλαυση, κι ελπίζουμε ανοήτως ότι θα τις πραγματοποιήσουμε. Ωστόσο έρχεται, κατά κανόνα πολύ γρήγορα, η τύχη, μας αρπάζει χωρίς ιδιαίτερη ευγένεια από τον λαιμό και μας δίνει να καταλάβουμε ότι τίποτα δεν είναι δικό μας αλλά όλα δικά της, αφού έχει αδιαμφισβήτητα δικαιώματα όχι μόνο στην περιουσία και στα κτήματά μας, στη γυναίκα και στο παιδί μας αλλά ακόμη και στο χέρι και στο πόδι, στο μάτι και στο αυτί, ακόμη και στη μύτη μας καταμεσής του προσώπου...

21
Γενικά, θα έλεγε κανείς, ότι τα πρώτα σαράντα χρόνια της ζωής μας απαρτίζουν το κείμενο, τα επόμενα τριάντα το σχόλιο σε αυτό - σχόλιο που μόνον αυτό μας επιτρέπει να κατανοήσουμε σωστά το αληθινό νόημα και την αλληλουχία του κειμένου, κι ακόμη το ηθικό δίδαγμα και τα άλλα λεπτά σημεία του.

22
Όσο είμαστε νέοι νομίζουμε ότι τα γεγονότα και τα πρόσωπα, που θα αποβούν σημαντικά στη ζωή μας και θα επηρεάσουν την πορεία της, θα εμφανιστούν με ταμπούρλα και τρομπέτες. Στα γηρατειά ωστόσο, ανατρέχοντας προς τα πίσω, διαπιστώνουμε ότι όλα τους τρύπωσαν εντελώς αθόρυβα από την πίσω πόρτα και σχεδόν απαρατήρητα.

123
Είτε μουσική είναι ή φιλοσοφία, είτε ζωγραφική ή ποίηση - ένα έργο της μεγαλοφυίας δεν είναι κάτι προς χρήση. Ο χαρακτήρας του ανώφελου σημαδεύει τα έργα της μεγαλοφυίας: Είναι ο δικός τους τίτλος ευγενείας. Όλα τα υπόλοιπα ανθρώπινα έργα υπάρχουν για να διατηρούν ή να διευκολύνουν την ύπαρξή μας, όχι όμως κι αυτά για τα οποία μιλάμε εδώ. Αυτά είναι τα μόνα που υπάρχουν για χάρη του ίδιου του εαυτού τους, και με την έννοια αυτή πρέπει να τα θεωρήσουμε ως τον ανθό της ύπαρξης ή ως το καθαρό απόσταγμά της. Γι' αυτό κι ανασκιρτάει η καρδιά μας όταν τα απολαμβάνουμε: Με αυτά βγαίνουμε από τη βαρειά γήινη ατμόσφαιρα της ανάγκης.

97
Καμιά φορά πιστεύουμε ότι νοσταλγούμε έναν μακρινό τόπο, ενώ στην πραγματικότητα νοσταλγούμε μόνον τον χρόνο που ζήσαμε εκεί, τότε που ήμασταν πιο νέοι και πιο φρέσκοι. Έτσι λοιπόν μας ξεγελάει ο χρόνος: φορώντας τη μάσκα του χώρου. Αν ταξιδέψουμε ως εκεί, θα συνειδητοποιήσουμε την πλάνη μας.









Σημειώσεις:Ο πρώτος πίνακας είναι έργο του Nicolas Poussin με τίτλο "Et in Arcadia ego" (1630), που σημαίνει: (ακόμα) κι εγώ (ο θάνατος), βρίσκομαι στην Αρκαδία. Το πορτρέτο του νεαρού Σοπενάουερ (1815) είναι του Ludwig Sigismund Ruhl.
Οι αφορισμοί είναι από τις εκδόσεις Στιγμή σε μετάφραση Ν. Μ. Σκουτερόπουλου και Κλάους Μπέτσεν.

20 σχόλια:

kioy είπε...

Υπέροχα όλα...
Πιο πολύ με μαγνήτισε τούτο, "Είτε μουσική είναι ή φιλοσοφία, είτε ζωγραφική ή ποίηση - ένα έργο της μεγαλοφυίας δεν είναι κάτι προς χρήση. Ο χαρακτήρας του ανώφελου σημαδεύει τα έργα της μεγαλοφυίας: Είναι ο δικός τους τίτλος ευγενείας. Όλα τα υπόλοιπα ανθρώπινα έργα υπάρχουν για να διατηρούν ή να διευκολύνουν την ύπαρξή μας, όχι όμως κι αυτά για τα οποία μιλάμε εδώ. Αυτά είναι τα μόνα που υπάρχουν για χάρη του ίδιου του εαυτού τους, και με την έννοια αυτή πρέπει να τα θεωρήσουμε ως τον ανθό της ύπαρξης ή ως το καθαρό απόσταγμά της. Γι' αυτό κι ανασκιρτάει η καρδιά μας όταν τα απολαμβάνουμε: Με αυτά βγαίνουμε από τη βαρειά γήινη ατμόσφαιρα της ανάγκης."

Άλλος ένας "καλλιτέχδνης" που τομά να αγγίξει τα δυσδιάκριτα όρια της μύχιας έκφρασης της Τέχνης.

Την καληνύχτα μου...:)

βαγγελης ιντζιδης είπε...

‘Όσο πιο απρόβλεπτη και πιο τολμηρή επαγγέλλεται πως θα είναι η ανάπτυξη της επερχόμενης φιλοσοφίας, τόσο μεγαλύτερος θα πρέπει να είναι ο εις βάθος αγώνας της για την απόκτηση της βεβαιότητας, της οποίαs κριτήριο είναι η συστηματική ενότητα, ή με άλλα λόγια η αλήθεια.
Walter Benjamin
για την αντιγραφή
β.ι.

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Για τον 97:

Πόσο σοφά επισημαίνεται η ανεπάρκεια του χώρου για να στεγάσει τη νοσταλγία και την ανάμνηση! Και πόσο απαραίτητος και πάλι είναι ο χώρος, ακόμα και ως φενάκη του χρόνου, πόσο επενδύουμε σε αυτόν – τον χώρο – την αναγκαία συνθήκη που θα επιτρέψει να αναβιωθούν στιγμές του παρελθόντος…Από αυτή την προσδοκία ξεκινούν όλα τα μεγάλα ταξίδια, οι επιστροφές και τα προσκυνήματα.

Τελικά, μήπως ο αφορισμός 97 είναι ο πρόδρομος αυτού που έκανε πολύ αργότερα ο Einstein με τη θεωρία της σχετικότητας: Η στιγμή να ορίζεται ως χωροχρονικό event;

Αποστόλης Αρτινός είπε...

Κρατώ τον δεύτερο αφορισμό του, για την κειμενοποίηση της ζωής, χωρίς να είμαι όμως σίγουρος για την αρίθμηση του...

βαγγελης ιντζιδης είπε...

και η δημοκρατία χρειάζεται τον τόπο και τις θεσμικές διαμεσολαβήσεις του (μου έλεγε σήμερα μια εξαιρετική συνάδελφος που σπούδασε φιλοσοφία και διάσκει φιλοσοφία)
Στη γεωγραφία λοιπόν είτε από μνήμης είτε από βιώματος. Ειδάλως κάθε κοινωνικός ριζοσπαστισμός μπορεί να εκφραστεί στο μηδενισμό δηλαδή στη μη έκφραση και τότε "δε βγαίνουμε από τη βαρειά γήινη ατμόσφαιρα της ανάγκης." δεν εισερχόμεθα στο πεδίο της επιθυμίας.
Αλλά και κάθε πλάνη μας (ταξίδια πλάνητος και πλανεμένα) είναι ταξίδι "ως εκεί". Ταξίδι με προσανατολισμό και μάλιστα με τη χρήση ενός συγκεκριμένου δεικτικού (εκεί) με επίσης συγκεκριμένη σημασιολόγηση. Κι αυτά γιατί η φιλοσοφία ήδη και πριν από τον αιώνα του Σοπενχάουερ είχε διακριθεί από τη θρησκεία (εν πρώτοις) και από τη θεολογία στη συνέχεια.
β.ι.

βαγγελης ιντζιδης είπε...

Είναι φορές που σκέπτομαι (μου περνάει από το μυαλό) τα εξής: μαλλον κάθε μπλογκ αντιστρατεύεται την αφήγηση, τη διασπά σταματώντας τους εγκιβωτισμούς της γιατί η αφήγηση επανεντάσσει την ατομικότητα στο προαπαιτούμενο προσδιοριστικό της, τη συλλογικότητα και την τελετή σήμα της συνεύρεσης του κοινωνικού.
Σήμερα ο καθείς με την πραγμάτεια του στα μπλογκ υμνεί την ατομικότητα εν τω μηδενισμώ της τελικά (μήτε εμού ασφαλώς εξαιρουμένου).
Αρχίζω να σκέφτομαι μήπως το μπλογκ είναι μια παγίδευση του ούτως ή αλλιώς ανταγωνιστικού. Ο αθέσμιτος ολοκληρωτισμός πολύ φοβούμαι
και ίσως είναι η ώρα να επιστρέψουμε στους χάρτες της αφήγησης και όχι στο άτοπον της μη δημοκρατίας
Μήπως να καταργήσω τα μπλογκς μου;
βαγγέλης ιντζίδης
επηρεασμένος από μια βαθύτατη ανάλυση σε χτεσινοβραδινή εκδήλωση.
Και μου τη δίνει αγρίως να διαβάζω την ανταγωνιστικότητα αντί της αφήγησης στο μπλογκοσχεδιασμό του νοήματος.΄ενας θάνατος της αθανασίας είναι το μη θεσμικό διαδίκτυο. Τι λέτε;
Βαγγέλης Ιντζίδης

Ανώνυμος είπε...

η πλάνη της "χώρου" και του "χρόνου" και πού μπορεί να οδηγήσει μιαν ολόκληρη ζωή..

εξαιρετική ανάρτηση -η προσωπική "επιλογή" ήδη φάνηκε!!

ναυτίλε,καλησπέρες!

Ανώνυμος είπε...

Υπέροχη ανάρτηση!!!Ιδιαίτερα το 123.Καλό σας βράδυ...

ναυτίλος είπε...

Προς kioy ... πράγματι από τους πιο ωραίους ορισμούς για τα έργα της μεγαλοφυίας.

ναυτίλος είπε...

Προς Αποστόλη... έτσι αλλιώς έχω πρόσφατα μπει στην εποχή του σχολιασμού ...

ναυτίλος είπε...

Προς Πόλυ... ακριβώς ! Στη θεωρία του Αϊνστάιν πήγε και μένα το μυαλό μου.

ναυτίλος είπε...

Προς Βαγγέλη...τα περισσότερα blogs είναι μια μορφή επικοινωνίας . Είναι κι ένα βήμα από το οποίο , αρκετές φορές, εκφέρονται απόψεις που δεν θα ήταν δυνατόν να δημοσιοποιηθούν με άλλο τρόπο. Παράλληλα μέσω του σχολιασμού υπάρχει ,έστω και περιορισμένα , η δυνατότητα κάποιου διαλόγου.Επίσης μην ξεχνάς ότι κάποιες φορές τα μπλογκς κινητοποίησαν κόσμο σε διαμαρτυρίες κι ότι υπάρχουν αξιόλογα μπλογκς εν Ελλάδι με ημερήσια επισκεψιμότητα πολύ μεγαλύτερη από μια μικρή εφημερίδα , όπως το μπλογκ του "άλλου Ροίδη".
Είναι χαρακτηριστικό το ότι κάθε λογής καθεστώτα (ιδιαίτερα ολοκληρωτικά) πασχίζουν να ελέγξουν το διαδίκτυο. Γιατί λες ;
Τι τους φοβίζει;
Σίγουρα όχι μια στείρα ατομικότητα ενός μπλογκ .Σίγουρα όχι τόσο εμείς οι βιβλιόφιλοι , που δεν κάνουμε τίποτ' άλλο παρά να διαφημίζουμε βιβλία που μας άρεσαν, να εκτονώνουμε τη δημιουργικότητά μας στη δημιουργία διαδικτυακών περιοδικών ,να ανταλάσσουμε απόψεις ή και να γνωρίζουμε ομοιοπαθείς μας.
Αλλά και μόνο το ότι παρακάμπτουμε τα διαπλεκόμενα παραδοσιακά μέσα μαζικής ενημέρωσης ,είναι κάτι κι αυτό.
Γιατί πιστεύεις τον τελευταίο καιρό κάνουν συνέχεια αφιερώματα σε μπλογκς και φιλοξενούν μπλογκερς σε στήλες τους; Τι στόχο μπορεί να έχουν; Να αυξήσουν την κυκλοφορία τους ; Πολύ αμφιβάλω...

Πολλά ερωτήματα ...

Pellegrina είπε...

Όμως, Ναυτίλε, είναι λίγος ο κόσμος ακόμα στο διαδίκτυο. η τελευταία σου ερώτηση με αυτονόητη απάντηση: εναγκαλισμός. Αλλά είναι μια διαλεκτική. Θα προκύπτουν όλο και καινούργιοι (ελπίζουμε!)
Για τον Σοπενάουερ δεν εχω τι να πω, που να μην είναι επανάληψη. Καλό παντως είναι καθε τόσο να μιλάμε για την τέχνη και το "ρόλο" της. Δεν είναι ενδιαφέρον που είναι η ανθρώπινη εκδήλωση που αντιστέκεται περισσότερο στους ορισμούς;
Να λοιπόν ένα ερώτημα για εμάς τους αερολογούντες μπλόγκερς (τους βιβλιόφιλους εννοώ!): Κατά πόσο η λογοτεχνία είναι Τέχνη, θεωρητικά και ως διαδικασία; Ποια χαρακτηριστικά εχει κοινά (περίπου) με τις Καλές Τέχνες, τη μουσική κλπ και κατά πόσο είναι κάτι διαφορετικό. Ο λογοτέχνης κρίνεται με όρους Τέχνης (γενική έννοια) ή αλλιώς; Πιο απλά: ο συγγραφέας είναι ένας "καλλιτέχνης";;

Πόλυ Χατζημανωλάκη είπε...

Για τον 123

Η μουσική, η φιλοσοφία, η ζωγραφική, η ποίηση που δεν είναι προς χρήση. Και η ανάπτυξη παρακάτω για το πώς η Τέχνη, υποθέτω, μας βγάζει από το βασίλειο της ανάγκης. Γιατί ο Σ. δεν αναφέρει τη λογοτεχνία;

Αν η λογοτεχνία (η πεζογραφία) δεν είναι Τέχνη, τι είναι; Δεν είναι και αυτή εξ ίσου άχρηστη με τις προηγούμενες; Δεν υπάρχει για χάρη του ίδιου του εαυτού της;

Δεν προϋποθέτει εξ ίσου σκληρή άσκηση και προσπάθεια; Μήπως επειδή δεν απαιτεί φαινομενικά μια μαθητεία όπως το να ζωγραφίζεις ή το να παίζεις ένα μουσικό όργανο; Επειδή παράγεται από λέξεις που είναι ένα υλικό κοινό σε όλους και που το χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας; Μα και η ποίηση δεν παράγεται από λέξεις;

Αυτές είναι οι δικές μου αερολογίες - μπλογκερολογίες- όπως λέει η Πελεγκρίνα - που έθεσε το ερώτημα. Αναρωτιέμαι λοιπόν γιατί ο Σ. δεν μετρά την πεζογραφία στις Τέχνες.

ναυτίλος είπε...

Προς πελλεγκρίνα , Πόλυ... νομίζω πως όταν ο Σοπενάουερ μιλάει για ποίηση εννοεί τη λογοτεχνία , όπου βέβαια συμπεριλαμβάνεται και η πεζογραφία . Μην ξεχνάμε ότι στην αρχαιότητα η μία από τις Τέχνες ήταν η Ποίηση.Κι εγώ άλλωστε όταν μιλάω για τις 7 τέχνες χρησιμοποιώ τον όρο ποίηση εννοώντας και την πεζογραφία . Η αλήθεια είναι ότι εγώ είμαι ακόμα πιο προχωρημένος και βάζω μέσα πολλές φορές και τη φιλοσοφία...Γιατί να μην είναι λογοτεχνία ή και ποίηση ακόμη, ένα έργο του Πλάτωνα ή ένα έργο του Νίτσε . Και γιατί να μην είναι ποίηση οι μουζικούλες του Σελίν , τα μυθιστορήματα του Ζυλιέν Γκρακ ή τα θεατρικά του Σαίξπηρ ; Υπάρχουν τόσο σαφή όρια μεταξύ πεζογραφίας και ποίησης;

ds είπε...

Ευτυχώς Schopenhauer είναι για λίγους και χαίρομαι που ανήκω σε αυτούς.

Το 22 μου άρεσε ιδιαίτερα. Ποιος είναι ο τίτλος τους βιβλίου;

ναυτίλος είπε...

Προς dynx...
Σοπενάουερ: Αφορισμοί ,
εκδ. Στιγμή(από τη σειρά Στοχασμοί)

βαγγελης ιντζιδης είπε...

[1]
H ζυγαριά της νόησης δεν είναι εντελώς αμερόληπτη, και ένας βραχίονάς της επιγράφεται: ελπίδα του μέλλοντος. (Kαντ)
[2]
Η ποίηση είναι το πιο φιλοσοφικό είδος συγγραφής (Wordsworth [Γουερντςγουορθ])
[3]
Ήταν μεγάλη ανακούφιση για μένα να μάθω πως οι ίδιοι οι ΄Ελληνες είχαν από πολύ καιρό πάψει να καταλαβαίνουν τους δικούς τους μύθους και τους ερμήνευαν αφαιρώντας τη σημασία τους για τη ζωή, όπως κάνουν οι δικοί μας φιλόλογοι...(Γιουνγκ)
[4]
Εμείς οι καλλιτέχνες! Εμείς που αποκρύπτουμε τη φύση! Εμείς οι σεληνιαζόμενοι και οι μανιακοί με το Θεό! Εμείς οι νεκρικοί σιωπηλοί, ακούραστοι ταξιδιώτες, ανεβαίνουμε σε ύψη που δεν τα βλέπουμε σαν ύψη αλλά σαν πεδιάδες μας, σαν βεβαιότητές μας! (Νίτσε)
[5]
Ο συγγραφέας είναι η τερατώδης επέκταση του τίποτε (Γιώργος Χειμωνάς)

για την αντιγραφή
βαγγέλης ι.

ειρήνη είπε...

χάρη στο πανδοχείο ανακάλυψα την υπέροχη γωνιά σας..

σας αξίζουν συγχαρητήρια..

ειρήνη είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.