Σάββατο 6 Φεβρουαρίου 2010

Τέσσερα επίκαιρα σχόλια

1.



Απόστολος Γεωργίου (άτιτλο)


2.

"Σ' ένα χωριό υπήρχε ένας σιδεράς, ο οποίος κηρύχθηκε ένοχος για ένα μεγάλο έγκλημα που είχε διαπράξει. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι το έγκλημα αυτό έπρεπε να τιμωρηθεί, κυρίως για λόγους κοινωνικής τάξης. Επειδή όμως ο σιδεράς ήταν ο μοναδικός στο χωριό και, επομένως ήταν απαραίτητη η παρουσία του, και επειδή υπήρχαν τρεις ράφτες στο ίδιο χωριό, πήραν και κρέμασαν στη θέση του σιδερά έναν από τους ράφτες".

Φρόυντ (απ' την Εισαγωγή στην ψυχανάλυση)


3.

Το μυθιστόρημα του Λέοντος Τολστόι "Άννα Καρένινα" αρχίζει με μία συνάντηση στην αποβάθρα ενός σταθμού, όπου κάποιος μόλις έχει πέσει κάτω από το τρένο και τελειώνει με την Άννα κάτω από το τρένο.



(φωτο: Σαμσών Ρακάς με υπότιτλο "anna karenina is dead")


4.

Πριν από 35-40 χρόνια πολλοί μελλοντολόγοι έλεγαν ότι με την απίστευτη πρόοδο της τεχνολογίας θα παράγονται περισσότερα αγαθά και θα προσφέρονται περισσότερες ανέσεις. Ο χρόνος της ανάπαυσης θα αυξηθεί και η εβδομάδα εργασίας προοδευτικά θα περιορισθεί... Υπήρχαν όμως σοβαρά προβλήματα, όπως έγραφε κι ο Παπανούτσος (Το δίκαιο της πυγμής-1976):

"Η δυσκολία θα είναι να προετοιμαστούν ψυχολογικά οι άνθρωποι να δεχτούν να ζουν παρασιτικά και να μην πληγωθούν, όταν θα λάβουν από τη διοίκηση των επιχειρήσεων την ειδοποίηση: Από τον ερχόμενο μήνα θα εργάζεστε μόνο τρεις μέρες την εβδομάδα (ή καθόλου). Θα περνάτε όμως κάθε Παρασκευή απόγευμα από το κατάστημα. Στην είσοδο το αυτόματο ταμείο μας. Σ' αυτό θα χτυπάτε τον κωδικό αριθμό σας και θα εισπράττετε αμέσως την αμοιβή σας για ολόκληρη την εβδομάδα ή τη σύνταξή σας για το ίδιο χρονικό διάστημα. Μη συγκινείστε γι' αυτό. Μήτε να ντρέπεστε. Αύριο θα κάνουν το ίδιο με σας πολλοί από τους συναδέλφους σας, και μεθαύριο ακόμα περισσότεροι. Στη διάθεσή σας θα έχετε τώρα όχι μόνο μία Κυριακή, αλλά τέσσερις (οι συνταξιούχοι εφτά). Καλή διασκέδαση λοιπόν".

14 σχόλια:

Johnny Panic είπε...

Χαίρε,Ναυτίλε!!!

Συγχώρεσε σε παρακαλώ την μη "επικαιρική" φύση του σχολίου μου και επίτρεψέ μου να εκμεταλλευτώ το χώρο σου,για να θέσω την τεράστια απορία μου σχετικά με το εξής...

Λίγες μέρες πριν ξεκίνησα(επιτέλους!) τον "Τροπικό του Καρκίνου" του Μίλερ.Έχω περάσει τα 2/3 και ειλικρινά ΔΕΝ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΩ γιατί αυτό το μυθιστόρημα θεωρείται τόσο καταλυτικό για την Λογοτεχνία! Αυτό που προγραμματικά υπόσχεται ο συγγραφέας στις πρώτες σελίδες(παρατεταμένη προσβολή,ροχάλα στη μούρη της Τέχνης,κλοτσιά στου Θεού τα πισινά,στον κώλο του Ανθρώπου,της Μοίρας,του Χρόνου,της Αγάπης,του Κάλλους...) μάλλον είναι πιο εύστοχο ως απόσπασμα προλογικού σημειώματος για τον Σελίν,παρά ως σύνοψη της ουσίας του ίδιου του έργου.Ωραίο βιβλίο,οκ.
Και;;;;;

Επειδή είμαι σίγουρος ότι πολλοί από τους αναγνώστες του blog θα το έχουν διαβάσει,ας μου δώσει κάποιος τα φώτα του,διότι ιχνηλατώντας το σκοτάδι τρώω τα μούτρα μου στους τοίχους!

Ευχαριστώ και ζητώ ξανά συγνώμη...

theachilles είπε...

Προσωπικά θεωρώ το έργο του Miller κομβικής σημασίας για τη λογοτεχνία του 20ου αιώνα. Δεν ξέρω αν το Tropic of Cancer αποτελεί την καλύτερη στιγμή του, σίγουρα όμως αποτέλεσε σύμβολο μιας νέας γενιάς λογοτεχνών που περίμενε πως και πως να πετάξει στα σκουπίδια τους συντηρητισμούς και τη σοβαροφάνεια που έπνιγε κάθε ριζοσπαστική διάθεση.

Υπάρχει μια σειρά συγγραφέων οι οποίοι χρωστούν πολλά στο συγκεκριμένο βιβλίο και στο δρόμο που χάραξε. Πρώτη απ' όλους η γενιά των beat, αλλά και μεταγενέστεροι, από τον Pynchon μέχρι τον Roth, έχουν ακολουθήσει το αφηγηματικό έναυσμα του Miller.

Αυτή η φορμαλιστική απελευθέρωση του Tropic of Cancer είναι φυσικά άρρηκτα συνδεδεμένη με το θέμα του. Πρόκειται για την αποθέωση του "τώρα", για την επιδοκιμασία της στιγμής, για τη χαρά του "είναι" απέναντι στο "φαίνεσθαι" ή στο "αναλύειν". Όπως εύστοχα γράφει η Lessing στο Golden Notebook, literature is analysis after the event (εννοώντας το ως το μεγάλο μειονέκτημα της τέχνης της). Αν υπάρχει ένα μυθιστόρημα που μοιάζει να ξεπερνάει αυτόν το σκόπελο, αυτό είναι ο Τροπικός του Καρκίνου - τι στιγμή μάλιστα που αποτελεί ξεκάθαρα μια αυτοβιογραφική αναπόληση του ίδιου του συγγραφέρα. Αυτό είναι από μόνο του ένα αναμφισβήτητο επίτευγμα. Θα έλεγε κανείς πως δεν πρόκειται για ένα μυθιστόρημα, αλλά για μία απόπειρα μυθιστορήματος (παραφράζοντας τον Γκοντάρ και τη δήλωσή του για τον Τρελό Πιερό), όπου μέσα από τα γεγονότα γινόμαστε μάρτυρες και της ίδιας της διαδικασίας της δημιουργίας του βιβλίου.

Φυσικά η μεγάλη γοητεία του βρίσκεται στην περιγραφή της μποέμικης ζωής στο Παρίσι (από όλα τα μέρη), στην πόλη όπου "όλοι ζουν και κανείς δεν πεθαίνει". Και τέλος πάντων, όταν κάποιος έγραφε το 1934 το παρακάτω:

“O Tania, where now is that warm cunt of yours, those fat, heavy garters, those soft, bulging thighs? There is a bone in my prick six inches long. I will ream out every wrinkle in your cunt, Tania, big with seed. I will send you home to your Sylvester with an ache in your belly and your womb turned inside out.”

...απλά έγραφε ιστορία.

Pellegrina είπε...

Γεια. το εχω διαβάσει πριν πολλά χρόνια. Η εντύπωση που αποκόμισα τότε συμφωνεί και με τις ..δύο παραπάνω απόψεις! Για την ακρίβeia, η τότε συμφωνούσε με τη θετική και η τωρινή ανάμνηση της ανάγνωσης συμφωνεί πιο πολύ με την αρνητική. Στην εποχή του ήταν ανατρεπτικό (και στο περιεχόμενο και τη φόρμα), σήμερα όχι, ίσως μάλιστα θα το λέγαμε και, εν πολλοίς, προχειρογράφημα.
Αυτό πάντως που θυμάμαι πιο πολύ μετά από χρόνια (γιατί κάθε αναγνώστης συγκρατεί ό,τι τον ενδιαφέρει) είναι οι "αισθησιακές' ας πούμε, ¨ποιητικές' ή δεν ξερω τι, πάντως εντυπωσιακές "αναλύσεις" (σχολιασμοί τέλος πάντων!) δύο έργων τέχνης μέσα στο μυθιστόρημα: ενός μουσικού κομματιού (δεν θυμάμαι, νομίζω Ραβέλ ή Ντεμπισύ΄) και ενός πίνακα του Ματίς.
Θυμάμαι επίσης ότι δεν είχα βρει το βιβλίο καθόλου "πορνογραφικό", όπως το λένε,δηλαδή δεν έχει σκηνές που να αποσκοπούν σε σεξουαλική διέγερση. Απλώς περιγράφει καταστάσεις. Γενικα΄τότε το είχα βρει εντυπωσιακό, αλλά συμφωνώ ότι σήμερα δεν είναι και τόσο! Μπορέι να κρατήσει όμως τη θέση του, αν ξαναδιαβαστεί, εκ νέου, από μια άλλη, πολύ συγκεκριμένη σκοπιά: τη μελέτη του καλλιτέχνη και της υπαρξιακής του κατάστασης σε σχέση με τον πλουτισμό και/ή τη φτώχια! (που στο συγκεκριμένο είναι περίπου προγραμματική, βλέπε τα ..γεύματα-τράκες!)

υγ: με κερασμένα γεύματα ζούσε, επί χρόνια, και ο Μαγιακόφσκι (θυμάμια ότι όταν διάβαζα έκανα τη σύγκριση), αλλά δεν είμαι σίγουρη ότι στην περίπτωσή του ήταν ..ιδεολογία!

ναυτίλος είπε...

Το είχα διαβάσει για πρώτη φορά πριν από πολλά χρόνια (προ Σελίν και πριν από τους beat) και με είχε εντυπωσιάσει καθώς δεν τηρούσε κανένα μυθιστορηματικό πρόσχημα. Το διάβασα ξανά πριν από λίγα χρόνια στη νέα του μετάφραση (δυστυχώς χωρίς να έχω δίπλα μου το πρωτότυπο) και με εντυπωσίασε λιγότερο αλλά απόλαυσα περισσότερο μερικά, εξαιρετικά για το λυρισμό τους, αποσπάσματα. Σίγουρα πολλά απ' αυτά που γράφει μπορεί σήμερα να φαίνονται κοινότοπα ίσως και πομπώδη ωστόσο υπήρχαν σελίδες πραγματικά απολαυστικότατες!
Εντέλει πιστεύω ότι μετά από κάποια χρόνια θα το ξαναδιαβάσω μαζί με το αγγλικό... αυτό και μόνο λέει πολλά...

Ανώνυμος είπε...

"Προχειρογράφημα", πράγματι. Και ελευθεριάζον... πουριτανογράφημα. Ας μου επιτραπεί να παραπέμψω τον οξυδερκή Ετερώνυμο στα σχόλια περί Μίλλερ (επ' ευκαιρία του Σελίν), στο "Ημερολόγιο Ανάγνωσης" του Μπάμπη Γιανακόπουλου - ανάρτηση 26ης Μαρτίου 2008.
Και εύγε, πραγματικά εύγε στους Ναυτίλους για την ενδελέχεια και την εντελέχεια!
Φιλικά,
Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλλου

Johnny Panic είπε...

Ευχαριστώ άπαντες για την άμεση ανταπόκριση!

Ας δεχτώ λοιπόν ότι ο Τροπικός κατέχει επάξια μια περίοπτη θέση στην Ιστορία της λογοτεχνίας(αν και αμφιβάλλω).Και τι μ'αυτό; Μπορεί να έγραψε ιστορία,αλλά φευ,η ιστορία μάλλον τον ξέγραψε,τον μουμιοποίησε και τον τοποθέτησε με αδιάφορα δάχτυλα στο ράφι...Κι αν έγινε σύμβολο για τους beat,με γεια τους με χαρά τους! Κι εγώ παίρνω ένα ξόανο και το καθ ιερώνω(γιατί μου ταιριάζει,με βολεύει,με καθησυχάζει κλπ),τι λέει όμως αυτό για την αξία του ίδιου έργου;

Το λοιπόν,για έναν ιστορικό της λογοτεχνίας ο Τροπικός μπορεί να σημαίνει πολλά(και οφείλει να σημαίνει πολλά,αλλιώς αλίμονό του του ιστορικού,δεν θα μπορεί πια να υπάρχει και να ιστορεί...!),άλλ'όμως τι είναι για μένα,έναν σημερινό αναγνώστη,η γραφή του Μίλερ; Να σας πω τι είναι! Ένα εν πολλοις αδιάφορο και συμβατικό μπλα μπλα,με την επίφαση του οργισμένου ρεαλισμού.(σιγά το ρεαλισμό δηλαδή,μουνί αντι αιδοίου,big deal!)Και να με συγχωρείς,Theachilles,αλλά καμιά γοητεία δε μου άσκησαν οι περιγραφές του μποέμ Παρισιού! Σαν τσαλακωμένες καρτ-ποσταλ ήτανε...(και τώρα που το σκέφτομαι,ούτε καν τσαλακωμένες).Όσο για τη φορμαλιστική απελευθέρωση,πολύ βαρύγδουπο μου ακούγεται,μάλλον προσυπογράφω τα της "προχειρότητας" που λέει η Pellegrina...

Και ναι,Ναυτίλε,ορισμένες σελίδες είναι πράγματι απολαυστικές,αλλά αρκεί αυτό για να δικαιολογήσει την τόση...δόξα και τιμή; (a propos,κ.Μαργέλλου,καθώς διάβαζα το βιβλίο,πόσο,μα πόσο συχνά κι επίμονα σφυρηλατούσαν το μυαλό μου τα λόγια του Σελίν για τα...κατεβατά! Α,ευχαριστώ και για την παραπομπή)

Τελοςπάντων,περι ορέξεως...
Ίσως να φταίνε και οι μεγάλες προσδοκίες μου,τι να πω...Μεγάλη ματαίωση,κρίμα...

Johnny Panic είπε...

Και κόντρα σε όσα έγραψα πιο πάνω,σας παραθέτω ένα αγαπημένο μου απόσπασμα(αφιερωμένο στον θιασώτη του Μίλερ,theachilles)


Μια υγρή νύχτα του χειμώνα δεν είναι απαραίτητο να κοιτάξεις το χάρτη για να ανακαλύψεις το γεωγραφικό πλάτος του Παρισιού.Είναι μια πόλη του βορρά,ένα προκεχωρημένο φυλάκιο υψωμένο σ'ένα βάλτο γεμάτο κρανία και κόκαλα.Στα βουλεβάρτα επικρατεί μια κρύα ηλεκτρική απομίμηση ζέστης.Tout va bien! Αυτό είναι το σύνθημα που θρέφει τους δύστυχους διακονιάρηδες που διαβαίνουν όλη νύχτα κάτω από το ψιχάλισμα που αφήνουν οι υπεριώδεις ακτίνες.Όπου υπάρχουν φώτα,υπάρχει λίγη ζέστη.Ναι,ζεσταίνεσαι κομμάτι σαν βλέπεις τους χοντρούς ασφαλείς κανάγιες να κατεβάζουν τα γκρογκ τους,να απολαμβάνουν τους αχνιστούς δυνατούς καφέδες τους.Όπου υπάρχουν φώτα,υπάρχουν άνθρωποι στα πεζοδρόμια που σκουντάνε ο ένας τον άλλο,συνωθούνται και αναδίνουν μια μικρή ζωώδη ζέστη μέσα από τα λερά εσώρουχά τους και τα δυσώδη αισχρά νότα τους.Ίσως για μια έκταση οχτώ και δέκα τετραγώνων να υπάρχει ένα ομοίωμα ευθυμίας,και μετά όλο γίνονται πάλι νύχτα,μια ζοφερή,πρόστυχη,μαύρη νύχτα σαν παγωμένο λίπος σε μια γαβάθα με σούπα.Ολάκερα τετράγωνα με οδωντοντές κατοικίες,με όλα τα παράθυρα σφαλιστά,με όλες τις προθήκες των καταστημάτων κλειστές κι αμπαρωμένες.Μίλια ολάκερα με πέτρινες φυλακές δίχως έστω μιαν αμυδρή λάμψη,δίχως το παραμικρό θάλπος-τα σκυλιά και τα γατιά είναι όλα κλεισμένα μέσα μαζί με τα κλουβιά των καναρινιών.Οι κατσαρίδες και οι κοριοί έχουν επίσης εγκλωβιστεί για τα καλά.Tout va bien.

ναυτίλος είπε...

Αγαπητή Σεσίλ, ευχαριστώ για τη διαφωτιστική παραπομπή.
Ετερώνυμε, νομίζω ότι επηρεάστηκες από τη μεγάλη φήμη του συγγραφέα και στο τέλος απογοητεύτηκες. Σίγουρα δεν συγκρίνεται με τον Σελίν αλλά ας μην ξεχνάμε ότι είναι Αμερικανός που έγραφε την ίδια εποχή που γράφανε τα κλασικά τους αριστουργήματά ο Χέμινγουέι, ο Στάινμπεκ, ο Φιτζέραλντ κι ο Ντος Πάσσος. Δεν μειώνω βέβαια τα έργα των τελευταίων (που τα θεωρώ προσωπικά ανώτερα) αλλά σκέψου πόσο διαφορετικός υπήρξε ο Μίλλερ και πόσο πρωτοπόρος από άποψη γραφής. Δε νομίζω ότι τα έργα του θα κερδίσουν το στοίχημα του χρόνου αλλά επιμένω ότι έχει γράψει εξαιρετικές σελίδες. Ίσως θα έπρεπε να λειτουργήσουμε κάποτε κι εμείς σαν το δασοφύλακα του Σελίν που έκοβε από κάθε βιβλίο της βιβλιοθήκης του όσες σελίδες δεν του άρεσαν και τις πέταγε.

Johnny Panic είπε...

Ναυτίλε,ξέρεις πόσες φορές τον σκέφτηκα το δασοφύλακα του Σελίν; Κι αυτό,ακριβώς επειδή ορισμένες σελίδες του Τροπικού είναι εξαίσιες!
Ίσως έπρεπε να διαβάσω τον Μίλερ προ Σελίν.Βρίσκομαι ακόμα "υπό την επήρεια" φαίνεται και πιθανόν να γίνομαι περισσότερο αυστηρός απ'όσο πρέπει.
Ακολουθεί ο Μπολάνιο,με τις "Πουτάνες φόνισσες".Ελπίζω να μη βιώσω δεύτερη κατά σειρά αναγνωστική απογοήτευση...

Pellegrina είπε...

ιδέα: αυτό με την πειλογή σελίδων θα μπορέι εύκολα να γίνει ότνα όλα τα κείμενα ψηφιοποιηθούν. ϊσως ο καθένας μας (αν ζούμε εμείς) φτιάχνει καθημερινά τις ανθολογίες του, και η λογοτεχνία ζωντανέψει αλλιώς!

ναυτίλος είπε...

Ετερώνυμε σταμάτα να με αγχώνεις... ο Μπολάνιο έχει περίοπτη θέση στη βιβλιοθήκη μου (παρόλο που δεν τον έχω διαβάσει ακόμα)... Δεν τον βγάζω με τίποτα από κει!
Πελεγκρίνα ξέχασέ το! Και μόνο η ιδέα τα βιβλία μου(!) να γίνονται άυλα κείμενα σε μια οθόνη μου προκαλεί απέχθεια.

Johnny Panic είπε...

Εμένα πάλι δε μου προκαλεί απέχθεια μια παράλληλη ψηφιακή βιβλιοθήκη,το αντίθετο μάλιστα!Αρκεί βέβαια να μη μου στερούσαν την "υλική" βιβλιοθήκη μου.
Ναυτίλε,αν κάποιος σου έκαιγε ΟΛΑ τα βιβλία κι έβλεπες όλο το κοπιωδώς χτισμένο βασίλειό σου να μαυρίζει απ'τις αμείλικτες φλόγες και να γίνεται οριστικά στάχτη,θα ήσουν ικανός για φόνο;;;

ναυτίλος είπε...

τέτοια εφιαλτικά σενάρια δε θέλω ούτε να τα σκέφτομαι... γι' αυτό η απόλυτη ταινία τρόμου για μένα είναι το "Φαρενάιτ 451"... μόνο μια φορά άντεξα να τη δω!

Pellegrina είπε...

Δεν είναι .."άυλα"! "Τα ηλεκτρόνια και τα πίξελ είναι εξ ίσου υλικά με το χαρτί"! (Η φράση σε εισαγωγικά γιατί είναι από ανέκδοτο -άυλο!!- πόνημά μου.