Ο Γάτος

Ζωρζ Σιμενόν, εκδ. Άγρα, μτφ. Αργυρώ Μακάρωφ.

"Πῶς παρεδόθημεν τῇ φθορᾷ;

πῶς συνεζεύχθημεν τῷ θανάτῳ;"

Ιωάννης ο Δαμασκηνός

Η Μαργκερίτ Ντουάζ, 71 ετών, και ο Εμίλ Μπουέν, 73, παντρεμένοι εδώ και οκτώ χρόνια, ζούνε μαζί αλλά ο μόνος τρόπος επικοινωνίας τους είναι κάποια υπαινικτικά σημειώματα που πετάει ο ένας στον άλλον. Σημειώματα γραμμένα με μνησικακία και που στόχος τους είναι να προκαλέσουν ταραχή και εκνευρισμό.

"Ο Εμίλ είχε γράψει:

Ο ΓΑΤΟΣ

Του απαντούσε βουβά:

Ο ΠΑΠΑΓΑΛΟΣ

Η κλασική απάντηση. Κατηγορούσε τη γυναίκα του ότι είχε δηλητηριάσει το γάτο του, το δικό του γάτο, που τον είχε αγαπήσει προτού ακόμη τη γνωρίσει..."

Ο Εμίλ την υποψιάζεται ότι δηλητηρίασε το γάτο του ενώ η Μαργκερίτ τον κατηγορεί για το θάνατο του παπαγάλου της, με τον οποίο την εκδικήθηκε.

Ζούνε στο εξής σαν ξένοι: ο καθένας κάνει τα δικά του ψώνια, ετοιμάζει το δικό του φαγητό και φροντίζει το ατομικό του νοικοκυριό. Ο γάμος τους είναι μια φυλακή, που σαν καλοί καθολικοί, την υπομένουν αγόγγυστα.

"Κανένας απ' τους δυο δεν είχε το δικαίωμα να καταθέσει τα όπλα. Είχε γίνει η ζωή τους. Τους ήταν τόσο φυσιολογικό, τόσο απαραίτητο ν' ανταλλάσσουν σημειώματα όπως άλλοι ανταλλάσουν αβρότητες ή φιλιά."

Ο Εμίλ και η Μαργκερίτ, χήροι και οι δυό τους, παντρεύονται σε προχωρημένη ηλικία περισσότερο για να ενώσουν τις μοναξιές τους παρά από αγάπη ή αμοιβαία έλξη. Μετά από οκτώ χρόνια συμβίωσης, η ανάγκη για συντροφιά έχει μεταμορφωθεί σε λυσσαλέο μίσος -το μόνο αίσθημα που συμμερίζονται. Η εχθρότητα κορυφώνεται κι ο Σιμενόν ανατέμνει τους λόγους που τους έκαναν να ενώσουν τις τύχες τους και οδήγησαν στον αφανισμό τους. Περιγράφοντας το ζοφερό παρόν τους βρίσκει τις κατάλληλες αφορμές να μιλήσει για το παρελθόν του καθενός, να ξετυλίξει τις ζωές τους και προπάντων να δώσει υπόσταση και βάθος σ' αυτές τις μικροεμμονές που συγκροτούν τελικά τις ζωές όλων μας.

Έχοντας διαβάσει πάνω από δέκα βιβλία του, πιστεύω ότι είναι ένας από τους καλύτερους ψυχογράφους. Κάθε πρόσωπο των μικρών μυθιστορημάτων του, ακόμα και το πιο έλασσον, αποκτά υπόσταση και διαστάσεις που το εντάσσουν στην πραγματικότητα μας. Ίσως το μυστικό της τέχνης του Βέλγου συγγραφέα να βρίσκεται σ' αυτές ακριβώς τις εμμονές (που συχνά φαίνονται παράλογες αλλά τι άλλο είναι οι εμμονές) με τις οποίες προικίζει τους ήρωές του. 'Ισως πάλι να είναι η κατανόηση και η συμπάθεια που δείχνει για όλους τους χαρακτήρες του, ακόμα και για τους πιο αρνητικούς. Ή γιατί, σε τελευταία ανάλυση, και ο ίδιος με τις εμμονές του, τις υπερβολές του και το δύστροπο χαρακτήρα του δεν ήταν παρά ένας ακόμα ήρωας του έργου του.

Σημειώσεις: Η πρώτη φωτογραφία είναι από την ομώνυμη ταινία του Pierre Granier-Deferre, του 1971, με τον Ζαν Γκαμπέν και την Σιμόν Σινιορέ ενώ στη δεύτερη είναι ο συγγραφέας με τον πρωταγωνιστή της ταινίας. (17/20)

Υ.Γ: Είναι "Ο Γάτος" ένα αστυνομικό μυθιστόρημα, όπως τα περισσότερα του Σιμενόν; Γιατί όχι; Υπάρχει το πιθανό έγκλημα: η δολοφονία του γάτου, που πρέπει να εξιχνιάσει ο Εμίλ και η βασική ύποπτος: η Μαργκερίτ. Θα μπορούσα, επίσης, να αλλάξω παραμέτρους και να υποστηρίξω ότι εγκληματίες είναι και οι δυο τους με θύμα την κοινή τους ζωή καθώς εγκλωβίζονται σε μια σχέση τύπου:"ούτε μαζί ούτε χώρια", που τρέφεται απ' το αμοιβαίο μίσος τους. Αν αυτό θεωρείται παρατραβηγμένο θα το έπαιρνα πίσω και θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα ψυχογραφικό δράμα... χαρακτηρισμός μάλλον βαρύγδουπος για ένα έργο που περιέχει πλήθος κωμικών σκηνών (ή μήπως όχι) τόσο εξαιρετικές που ακόμα και ο Μολιέρος (άλλος μεγάλος ανατόμος των ανθρώπινων εμμονών) θα τις ζήλευε. Σκηνές που αναμφίβολα θα μπορούσαν να το εντάξουν στο είδος των κωμικών μυθιστορημάτων...