Δευτέρα 26 Ιανουαρίου 2015

Paradiso


Υλικό για μια ματαιωμένη ανάρτηση - 1

Χοσέ Λεσάμα Λίμα, εκδ. Ίνδικτος, μτφ. Μανώλης Παπαδολαμπάκης




1. Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε στην Κούβα το 1966 σε 5000 αντίτυπα με ένα πολύ όμορφο εξώφυλλο σχεδιασμένο από τον Fayad Jamis, από τις Ediciones Union (στην παραπάνω φωτογραφία). Ο Λεσάμα είχε ήδη στο χειρόγραφό του αρκετά λάθη ενώ στο τυπογραφείο προστέθηκαν και άλλα πολλά. Όταν ο Λεσάμα πήρε το τυπωμένο βιβλίο στα χέρια του διόρθωσε 225 λάθη. Στην πραγματικότητα αυτά που αλλοίωναν την ουσία του κειμένου ήταν 798. Το 1968 ο Cortázar και ο Monsiváis ετοίμασαν την μεξικάνικη έκδοση διορθώνοντας σιωπηρά πολλά μικρά λάθη, που είχαν να κάνουν με τη στίξη αλλά και κάποια γλωσσικά λάθη. Δυστυχώς δεν είχαν στα χέρια τους το χειρόγραφο αλλά τα διορθωμένα δοκίμια της πρώτης έκδοσης. Ο Λεσάμα δεν έδωσε διαφωτιστικές απαντήσεις στις επανειλημμένες ερωτήσεις των επιμελητών και μάλιστα ζήτησε από τον Κορτάσαρ να μην αλλάξει κάποια ονόματα και κάποια σημεία που ο δεύτερος επέμενε ότι τα είχε μπλέξει. Ο Κουβανός δημιουργός θεωρούσε τον εαυτό του ποιητή και όχι μυθιστοριογράφο, γι' αυτό και δεν έδινε βαρύτητα στη μυθιστορηματική συνέπεια. Ωστόσο, δήλωσε ενθουσιασμένος όταν πήρε το βιβλίο στα χέρια του! Αν και σύμφωνα με τους επιμελητές της δεύτερης κουβανέζικης έκδοσης (1991) υπήρχαν κι εκεί 892 λάθη! Ακόμα και στις απορίες των πρώτων μεταφραστών του οι απαντήσεις του ήταν ασαφείς. Ο μεταφραστής της αμερικάνικης έκδοσης, διαπίστωσα, έχει διορθώσει αρκετά λάθη ενώ ο Παπαδολαμπάκης τα άφησε ως έχουν. Μερικά ονόματα αλλάζουν ενώ οι ηλικίες και οι χρονολογίες μπλέκουν... Όσον αφορά τη συνέχεια στην εξέλιξη της ιστορίας... ας το αφήσω καλύτερα.
Ο πρόλογος αυτός γίνεται για να αντιληφθούν οι προσεκτικοί αναγνώστες αυτού του αριστουργήματος ότι δεν θα συναντήσουν τη συνέπεια ενός Χένρι Τζέιμς στην εξέλιξη της ιστορίας. Αυτό που θα διαβάσουν είναι περισσότερο ποίηση και λιγότερο μυθιστορία. Οι απίστευτες όμως εικόνες και μεταφορές θα τους αποζημιώσουν και με το παραπάνω! 
 
 

2. Το οικογενειακό δέντρο το Χοσέ Σεμί
 
Το έφτιαξα για να διευκολύνω τους μελλοντικούς αναγνώστες. Για να λειτουργήσει ως μίτος μέσα στο λαβύρινθο του Λεσάμα. Στο σχεδιασμό του συμβουλεύτηκα το οικογενειακό δέντρο που έχει σχεδιαστεί στην πρώτη αμερικάνικη έκδοση, το οποίο όμως είχε αρκετές ελλείψεις και "διόρθωνε" τα λάθη του Λεσάμα. Χαρακτηριστική περίπτωση ασυνέπειας είναι ότι ο Συνταγματάρχης είχε μείνει ορφανός και από τους δυο γονείς του στα δέκα του χρόνια αλλά στην αρχή του έργου κι ενώ βρίσκεται πια σε ώριμη ηλικία, τον καλεί ο πατέρας του ο Βάσκος σε γιορτή στο σπίτι του (μία από τις πιο ωραίες σκηνές του βιβλίου). Επιπλέον, στην σκηνή αυτή το όνομα της γυναίκας του δεν είναι Ελοϊσα αλλά Ενρικέτα (θεία του Συνταγματάρχη). Ο Rabassa επεμβαίνει εδώ και το διορθώνει σε Ελοϊσα ενώ ο Παπαδολαμπάκης (σωστά κατά τη γνώμη μου) το αφήνει ως έχει...
Επίσης πρόσθεσα, με κάθε επιφύλαξη, ημερομηνίες συνδυάζοντας ηλικίες που αναφέρονταν στο κείμενο με ιστορικά γεγονότα της Κούβας. Ωστόσο κι εκεί ακόμα, ο Κουβανός ποιητής τα είχε λίγο μπλεγμένα...
 
 
 
 
 
Σημείωση: Στην πρώτη φωτογραφία η ελληνική έκδοση (που χρήζει μιας απαραίτητης επιμέλειας για να διορθωθούν τα πολλά λαθάκια -και λάθη- της) μαζί με την πρώτη έκδοση της Κούβας, που ξετρύπωσα στο πρόσφατο ταξίδι μου στην Αβάνα. Στη δεύτερη, ο Λεσάμα με τον Κορτάσαρ το 1974 στην Αβάνα.
 
 
 

3 σχόλια:

adam είπε...

κριμα που δεν μπορούμε να το βρουμε πουθενα εχει εξαντληθει

ναυτίλος είπε...

Δεν ξέρω αν είναι εξαντλημένο... Πάντως σε ένα βιβλιοπωλείο Booktalks (βιβλιοκαφέ τηλ. 2109802520) που συχνάζω, το είδα πρόσφατα...

Simone είπε...

καλησπέρα σας,
άνησυχώ γιατί δεν γράφεται εδώ και 8-9 μήνες
Simone