Παρασκευή 1 Ιανουαρίου 2016

Αναγνώσματα του 2015 - 1

Α. Ξένη λογοτεχνία - πεζογραφία

i) Tα αριστουργήματα

Αν και το 2015 δεν διάβασα πολλά βιβλία όπως παλαιότερες χρονιές, ωστόσο είχα την τύχη να διαβάσω μερικά αριστουργήματα. Βιβλία που σε κάνουν να θέλεις να τα διαβάσεις πολλές φορές... Θα ξεκινήσω λοιπόν με αυτά την ανασκόπηση προσπαθώντας να κρατήσω μια σειρά ανάλογη με την απόλαυση που μου χάρισαν.

1. Ίταλο Σβέβο: Η συνείδηση του Ζήνωνα. (20/20)
Εξάντας, μτφ. Κούλα Καφετσή. Gallimard, μτφ. Mario Fusco. Penguin, μτφ. William Weaver.
Tο κεφάλαιο: "Ο θάνατος του πατέρα μου", το διάβασα και στην εξαιρετική μετάφραση του γλύπτη Γιάννη Παππά (1913-2005), η οποία συνοδεύεται και από μια ενδιαφέρουσα εισαγωγή, στις εκδόσεις ΜΙΕΤ ("Κείμενα"). Η μετάφραση αυτή είχε πρωτοδημοσιευτεί σε δύο συνέχειες στο περιοδικό Νέα Εστία. Δυστυχώς η μετάφραση της Καφετσή είναι πολύ μέτρια με αστοχίες, λάθη και παραλείψεις. Η φίλη μου Ελένη Γαρυφαλάκη, που το είχε διαβάσει από το πρωτότυπο, με προειδοποίησε έγκαιρα και φρόντισα να εφοδιαστώ με τις πολυπαινεμένες μεταφράσεις από τα αγγλικά και γαλλικά, για να διαπιστώσω κι εγώ του λόγου της το αληθές. Η γλώσσα του Ίταλο Σβέβο (ψευδώνυμο του Εττόρε Σμιτζ) θεωρείται ιδιαίτερη καθώς ήταν Τεργεστίνος, που σημαίνει Αυστριακός έως το τέλος του Μεγάλου Πολέμου. Άλλωστε το ψευδώνυμό του σημαίνει: Ιταλός Γερμανός.



Η συνείδηση του Ζήνωνα είναι ένα από τα ωραιότερα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει. Αναμφίβολα ανήκει στα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας! Μια μοναδική εξομολόγηση, που συνθέτει αναποφάσιστα και ειρωνικά ένας ανήσυχος άνθρωπος, απευθυνόμενος στον ψυχαναλυτή του. Ο Ζήνων είναι ένας μανιώδης καπνιστής που περνάει τη ζωή του προσπαθώντας να καπνίσει το τελευταίο του τσιγάρο. Η καλλιτεχνική δύναμη του Σβέβο βρίσκεται στην ενθύμηση και την ανάλυση και εκδηλώνεται, πάνω απ' όλα, στο μοτίβο των γηρατειών, εννοούμενων όχι από βιολογική άποψη (ηλικία) αλλά ως κατάσταση, ως στάση θεωρητική απέναντι στην ύπαρξη και τα πολλαπλά της προβλήματα. Επίσης, υπάρχει το μοτίβο της αρρώστιας ως συμπληρωματικό σε αυτό των γηρατειών. Ο ήρωας του είναι ένας χαρακτήρας με τις κρίσεις αγωνίας του, κρυμμένες κάτω από τις εξωτερικές βεβαιότητες, βρισκόμενος μονίμως σε αμηχανία και αμφιβολία, σαράκια που κατατρώνε κάθε του πεποίθηση και τον οδηγούν σε συνεχείς συμβιβασμούς, προσαρμογές και προσποιήσεις μπροστά στις δυσκολίες και στους παραλογισμούς των κοινωνικών σχέσεων.

2. Ουίλλιαμ Φώκνερ: Αβεσσαλώμ, Αβεσσαλώμ! (20/20)
Eκδ. Οδυσσέας, μτφ. Έλλη Μαρμαρά και Library of America.



Ένα ακόμη σπουδαίο βιβλίο! Από αυτά που έχει την τύχη να διαβάσει κανείς ελάχιστες φορές στη ζωή του. Η μετάφραση της, άγνωστης σε μένα,  Έλλης Μαρμαρά είναι καλή. Ωστόσο μια επιμέλεια θα την ωφελούσε... Είναι το πέμπτο βιβλίο του Φώκνερ που διαβάζω και θα συνεχίσω μέχρι να βρω κάποιο που να μην είναι αριστούργημα.
To Αβεσσαλώμ είναι η ιστορία του Τόμας Σάτπεν, "η ιστορία ενός άντρα που ήθελε έναν γιο κι απέκτησε πάρα πολλούς, τόσους πολλούς που τον κατέστρεψαν. Συμπτωματικά είναι και η ιστορία του μίσους του Κουεντίν Κόμπσον για τα ελαττώματα της χώρας που αγαπάει... Είναι η ιστορία της εκδίκησης του Σάτπεν για την προσβολή που υπέστη ως παιδί και της εκδίκησης του Μπον για την προσβολή που υπέστησαν αυτός και η μητέρα του από τον Σάτπεν που προσπαθούσε να εκδικηθεί..." (κατά δήλωση Φώκνερ).
"He wanted revenge as he saw it, but also he wanted to establish the fact that man is immortal. That man, if he is man, cannot be inferior to another man through artificial standards or circumstances. What he was trying to do—when he was a boy, he had gone to the front door of a big house, and somebody, a servant, said, "Go around to the back door." He said, "I'm going to be the one that lives in the big house. I'm going to establish a dynasty. I don't care how." And he violated all the rules of decency and honor and pity and compassion, and the fates took revenge on him" (Φώκνερ στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια το 1957)
Το θέμα όμως είναι ότι το Αβεσσαλώμ δεν μας αφηγείται απλώς την ιστορία του Σάτπεν αλλά τον τρόπο με τον οποίο δύο νέοι (Κουέντιν και Σρηβ) πασχίζουν τον 20ο αιώνα να ανασκευάσουν τον χαρακτήρα του Σάτπεν, γοητευμένοι από ελάχιστα γνωστά γεγονότα της ζωής του και του θανάτου του. Προσπαθούν ακόμα και μέσω πολλών εικασιών, συχνά αστήρικτων, να δουν τι είδους άνθρωπος υπήρξε. Το μυθιστόρημα δεν μας μιλάει μόνο για τη σταδιοδρομία του Σάτπεν αλλά και για τη φύση της ιστορικής αλήθειας και για το πόσο πραγματικά μπορούμε να γνωρίσουμε αυτή την άλλη χώρα που ονομάζεται παρελθόν. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο η ιστορία του Σάτπεν φτάνει έως εμάς: μέσω αποκαλύψεων που ίσως και να παραπλανούν γιατί έχουν στόχο να κρύψουν άλλα στοιχεία, μέσω επισφαλών πληροφοριών και υποθέσεων που διαρκώς ανασκευάζονται ενώ παράλληλα φιλτράρονται διαμέσου των εμμονών των δύο νέων.



3. Αντρέ Ζιντ: Οι Κιβδηλοποιοί. (19/20)
Εκδ. Πόλις, μτφ. Αντρέας Παππάς και Gallimard-Pleiade.
O Αντρέας Παππάς έχει κάνει εξαιρετική μετάφραση και όλη η έκδοση είναι χάρμα οφθαλμών και... πνεύματος. Ήταν καιρός πια να αντικατασταθεί η παρωχημένη μετάφραση του Άρη Δικταίου. Το αριστούργημα του Ζιντ είναι ένα μοναδικά γοητευτικό μυθιστόρημα που οδηγεί τον αναγνώστη σε μια αίθουσα με καθρέφτες, όπου μέσω αντανακλάσεων εμφανίζονται όλες πλευρές των χαρακτήρων του χωρίς να παραλείπεται και αυτή του δημιουργού τους. Ίσως και οι ήρωές του να μην είναι τίποτε άλλο παρά διαδοχικές ή και ταυτόχρονες όψεις του ίδιου του Ζιντ... Είναι απίστευτο πόσα θέματα αναπτύσσονται σε ένα όχι ιδιαίτερα ογκώδες μυθιστόρημα και πώς ο Ζιντ, ως άψογος ενορχηστρωτής, καταφέρνει να τα κάνει να λειτουργούν παράλληλα χωρίς να θυσιάζει ούτε στιγμή την ευκρίνεια και την αυτοτέλεια του καθενός. Η γραφή του είναι υπόδειγμα κομψότητας και... πλούτου!






4. Ίταλο Σβέβο. Μια φάρσα επιτυχημένη και άλλα διηγήματα. (19/20)
Εκδ. Πορεία, μτφ. Γιάννης Παππάς.
Δεν ξέρω ιταλικά αλλά έχω την αίσθηση ότι ο Γιάννης Παππάς αποδίδει τέλεια στη γλώσσα μας το ύφος του Σβέβο. Θαυμάσια διηγήματα με κορυφαίο τον αριστουργηματικό "Υπέργηρο", που κατά πάσα πιθανότητα θα ήταν η συνέχεια του Ζήνωνα, αν ο θάνατος δεν έβρισκε αδόκητα τον Σβέβο στα 67 του χρόνια.


5. Τόμας Μπέρνχαρντ: Πρόζα (19/20)
Εκδ. Κριτική, μτφ. Βασίλη Τσαλή. Suhrkamp. Gallimard, μτφ. Éliane Kaufholz et Jean-Claude Hémery.  Seagull Books. μτφ. Martin Chalmers.
Η μετάφραση του Τσαλή είναι εξαιρετική! Αποδίδει το ύφος του Μπέρνχαρντ χωρίς να ξεφεύγει ούτε στιγμή από το πρωτότυπο. Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να προσχωρήσει κανείς στον κόσμο του Αυστριακού συγγραφέα. Θα πρότεινα πρώτα την Πρόζα και μετά την Αυτοβιογραφία.




6. Άντον Τσέχωφ: Το βιολί του Ρότσιλντ (19/20)
Εκδ. Άγρα, μτφ. Αλεξάνδρα Ιωαννίδου.
Ένα αριστούργημα σε ένα κομψοτέχνημα από τη σειρά Άτακτος λαγός της Άγρας!




7. Αλεξάντερ Γκριν: Ο κυνηγός των αρουραίων (19/20)
Εκδ. Στιγμή, μτφ. Γιώργος Τσακνιάς.
Με αφορμή την περσινή έκδοση της Κίχλης (Τα πορφυρά πανιά), διάβασα ένα παλαιότερο έργο του Γκριν, που βρισκόταν στη βιβλιοθήκη μου και ανταμείφθηκα με το παραπάνω! Πρόκειται για ένα διαμαντάκι!




Συνεχίζεται με τις επόμενες κατηγορίες... τα εξαιρετικά (17-18)

 

2 σχόλια:

Simone είπε...

Καλησπέρα Χρυσάνθη και Αλέξη, Καλή Χρονιά με πολλά διαβάσματα και αγάπη,
Επιτέλους γράψατε σας περιμένω εδώ και καιρό. Μου αρέσει που βαθμολογείται τα βιβλία και συχνά η γνώμη μου ταυτίζεται με τη δική σας. Από τα αναγνώσματα που χαρακτηρίζεται ως Αριστουργήματα έχω διαβάσει τα περισσότερα και πράγματι είναι αριστουργήματα!!! Μου αρέσει επίσης ο τρόπος που τα παρουσιάζεται λιτός και συμπυκνωμένος εστιαζόμενος στην ουσία.
Ευχαριστώ για την φιλοξενία με εκτίμηση
Σουμέλα

Stratos Fountoulis είπε...

Χαιρετώ σας.
Αύριο δημοσιεύονται στις Στάχτες και τα 3 μέρη των Αναγνωσμάτων.
Ευχαριστώ πολύ!