Το αγόρι που ακολουθούσε τον Ρίπλεϋ

Πατρίτσια Χάισμιθ, εκδ. Άγρα, μτφ. Ανδρέας Αποστολίδης.

Στο "Αγόρι που ακολουθούσε τον Ρίπλεϋ" (1980), το τέταρτο βιβλίο της Ριπλειάδας, ο Ρίπλεϋ ζει μια ήσυχη ζωή στη γαλλική εξοχή, σ' ένα πανέμορφο σπίτι, το Μπελ Όμπρ. Ασχολείται με τον κήπο του, κόβει καθημερινά ντάλιες για να στολίζει τα βάζα του, ζωγραφίζει, μαθαίνει τσέμπαλο, διαβάζει βιβλία και φροντίζει ώστε το φαγητό και το κρασί του να είναι πάντα άψογα. Και βέβαια, είναι παντρεμένος με την πανέμορφη και διακριτική Ελοΐζ, μοναχοκόρη οικογένειας πλουσίων...

Αυτή τη φορά θα συναντήσει τον δεκαεξάχρονο γιο ενός Αμερικανού εκατομμυριούχου, που τον αναζητά στη Γαλλία χωρίς να τον γνωρίζει για να του εξομολογηθεί το φόνο του ανάπηρου πατέρα του. Καθώς ο Ρίπλεϋ αναλαμβάνει να τον βοηθήσει, ο νεαρός πέφτει θύμα απαγωγής. Και τότε ο διαβολικός ήρωας της Χάισμιθ, μεταμορφωμένος σε γεναιόδωρο και φιλεύσπλαχνο προστάτη, αφήνει την υπέροχη έπαυλή του στη Γαλλία και μπλέκεται με τον κόσμο της νύχτας και τις συμμορίες του Βερολίνου της εποχής του Τείχους σε μια υπόθεση που απαιτεί μεγάλη δεξιοτεχνία για να λυθεί... Δηλαδή, σαχλαμάρες... Πώς αλλιώς θα σχολίαζε κανείς μια τόσο απίστευτη πλοκή, ιδιαίτερα μάλιστα, αν του έλεγαν ότι είναι εμπλουτισμένη και με ένα σωρό αναληθοφάνειες; Ή, ότι ο Ρίπλεϋ και οι σύντροφοί του, από τον υπόκοσμο του Βερολίνου, δρουν με υποδειγματική ευσυνειδησία κι εντιμότητα προκειμένου να προστατεύσουν τον κακομαθημένο έφηβο και ταυτόχρονα να διαφυλάξουν μέχρι δεκάρας τα λύτρα της απαγωγής ώστε να τα παραδώσουν ακέραια στην ζάμπλουτη οικογένειά του; Αρκετά όμως έγραψα. Ας βάλω και μια σχετική φωτογραφία. Νομίζω ότι το διαβόητο Τείχος είναι ότι πρέπει για την περίσταση...

Στο τέταρτο μυθιστόρημα της σειράς διαπιστώνω ότι ένα πρόσωπο τόσο οικείο πια, παραμένει αινιγματικό. Κι αυτό είναι ένα επίτευγμα της Χάισμιθ. Από την αρχή άλλωστε, ο Ρίπλεϋ ήταν απρόβλεπτος και μοναδικός. Αυτό ήταν κι ένα από τα κύρια στοιχεία της γοητείας του. Ο ψυχρός δολοφόνος του ανέμελου Γκρήνλιφ (με ένα κουπί), του Αμερικανού συλλέκτη (με μια φιάλη Μαργκό) κι ο διαφθορέας του ταλαίπωρου Τζόναθαν Τρεβάνυ, εντελώς απροσδόκητα μετατρέπεται τώρα σε ανιδιοτελή προστάτη ενός εφήβου! Είδε στο πρόσωπο του νεαρού Φρανκ τον δικό του εαυτό ή μήπως ένιωσε μια λανθάνουσα ερωτική έλξη γι' αυτόν;

Θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι η Χάισμιθ συνθέτει μια παρωδία οδηγώντας τον αγαπημένο της Ρίπλεϋ σε κραυγαλέα αναληθοφανείς καταστάσεις. Αλλά κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Θα έλεγα μάλιστα ότι υποκύπτει και η ίδια στη γοητεία του μυθιστορηματικού της ήρωα και παρασύρεται προσπαθώντας να του δώσει μια ηθική υπόσταση αταίριαστη με το παρελθόν του. Άλλωστε πιστεύω ότι κατά βάθος είναι μια συντηρητική δημιουργός, όσο κι αν η ίδια διατείνεται ότι παραμένει μακριά από την ηθική.

Σημαίνουν όλα αυτά ότι "Το αγόρι που ακολουθούσε τον Ρίπλεϋ" είναι ένα κακό ή ένα μέτριο βιβλίο; Όχι, βέβαια. Η γραφή της Χάισμιθ παραμένει απολαυστική. Όπως πάντα πρόκειται για ένα χαϊσμιθικό θρίλερ, αργό, αριστοτεχνικά παραγεμισμένο με λεπτομέρειες, με γενναίες δόσεις από μαύρο χιούμορ και με το φάσμα της απειλής πανταχού παρόν. Απλά, το συγκεκριμένο σίκουελ δεν φτάνει στο ύψος των προηγούμενων έργων της. (14/20)

"Το 1954, όταν άρχισα τον Ταλαντούχο κ. Ρίπλεϋ, είχα νοικιάσει ένα εξοχικό στη Μασαχουσέτη με μια εξαιρετικά διατηρημένη βιβλιοθήκη... Ο σπιτονοικοκύρης μου ήταν νεκροθάφτης και πολύ ομιλητικός για το επάγγελμά του. Κάποτε μου επέτρεψε να επισκεφτώ το μαγαζί του για να δω την τομή που έκανε στα πτώματα στο στήθος τους πριν τα παραγεμίσει. "Με τι τα παραγεμίζετε;", τον ρώτησα. "Με ροκανίδια", αποκρίθηκε αμέσως".
(Plotting and writing suspense fiction)