Τι θα γίνω όταν μεγαλώσω

Νάσος Θεοφίλου, εκδ. Νεφέλη.

Το ερώτημα: "Τι θα γίνω όταν μεγαλώσω", με απασχολεί από την αρχή της εφηβείας μου, και μέχρι και σήμερα, που πλησιάζω τα πενήντα, δεν έχει βρει απάντηση. Δε θα μπορούσε λοιπόν ένα βιβλίο με αυτόν τον τίτλο να περάσει απαρατήρητο. Ίσως σ' αυτό, να βρω τελικά μιαν απάντηση...

Ο Νάσος Θεφίλου γεννήθηκε στη Λέσβο το 1940 και πέθανε το 2004, σε ηλικία 64 ετών, αφήνοντας πίσω ένα πολύ ενδιαφέρον και ιδιόμορφο πεζογραφικό έργο. Οι τίτλοι, που βρίσκονται στην καρτελοθήκη της βιβλιοθήκης μου, είναι χαρακτηριστικοί: "Εθιμοταξικόν", "Με ταχύτητα ηλικίας", "Ιστορίες του Καζαμία" και "Οι λατρευτοί αποθηκάριοι".   

Στο παρόν έργο του ο Θεοφίλου εμπνέεται από την ιδέα των σχολικών εκθέσεων. Κάθε πεζό του παίρνει τον τίτλο του από κοινά θέματα σχολικών εκθέσεων. Ενώ όμως ο μαθητής είναι υποχρεωμένος να χαλιναγωγήσει τη φαντασία του και να διατυπώσει τις σκέψεις του με την ψυχραιμία και την ωριμότητα... του μελλοντικού εαυτού του, ο συγγραφέας αφήνει τη φαντασία του ελεύθερη και ταξιδεύει στο χρόνο. Κατακλύζεται από νοσταλγικές εικόνες του παρελθόντος και στην προσπάθειά του να τις εντάξει κάτω από τον αυστηρό τίτλο... βγαίνει, τόσο έξοχα, εκτός θέματος! 

"Τα καθημερινά μας φευγαλέα περιστατικά, η κάθε μορφής τυποποίηση, τα μικροπράγματα που μας συντροφεύουν, η πλήξη, ο νεκρός χρόνος, η ιδιωτική και δημόσια λογική, όλα τα τετριμμένα, περιέχουν μια κρυμμένη αφήγηση που αδρανεί παραμονεύοντας -όπως η συμπυκνωμένη σιωπή των ερειπίων".

Το παραπάνω απόσπασμα αποτελεί, πιστεύω, το λογοτεχνικό credo του Νάσου Θεοφίλου. Σ' αυτές τις αντεστραμμένες εκθέσεις, με εργαλείο την ευρηματικά ποιητική του γλώσσα, καταφέρνει να κάνει μια ανασύσταση, όχι μόνο του προσωπικού του παρελθόντος αλλά και του κοινού μας παρόντος, με ιδιότυπο χιούμορ και λεπτή ειρωνεία. Η αφήγηση και το δοκίμιο εναλλάσσονται συνεχώς στα μικρά πεζά του, που άλλοτε είναι εξαιρετικά, σχεδόν αριστουργηματικά, κι άλλοτε δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν το επίπεδο της μετριότητας. Κάθε ένα από τα κοινότοπα θέματα που επιλέγει, τον οδηγεί σε μια λογοτεχνική περιπέτεια. Θα 'λεγα μάλιστα ότι και ο ίδιος δείχνει να μην γνωρίζει εξαρχής πού θα τον οδηγήσει, σα να αυτοσχεδιάζει. Ο Θεοφίλου όμως, είναι ένας θαυμάσιος τεχνίτης του λόγου και συχνά αρκεί μια φράση του και μόνο, για να απογειώσει το κείμενο.

Μια στιγμή, Νάσο, μη φεύγεις

τώρα που φεύγουν όλα γύρω μου

με ταχύτητα ηλικίας.

Φεύγουν ή έρχονται καταπάνω μου; 

Θα σε γελάσω...

Μια στιγμή, Νάσο, πού πας

τώρα που μεγάλωσα χωρίς να γίνω

αυτό που ήθελα να γίνω όταν μεγαλώσω

Ερημόπολις Καταδυόμενη Άγγελος Βοϊδάγγελος

Μαριάνθη Ψωλάνθη Ουλαλούμ...

(Μιχάλης Γκανάς)

Σημειώσεις: Το εικαστικό θέμα της ανάρτησης είναι έργο του David Fullarton. Το ποίημα στο τέλος είναι απόσπασμα από μεγαλύτερο ποίημα του Μιχάλη Γκανά, αφιερωμένο στη μνήμη του Θεοφίλου. Περιέχεται στην ποιητική του συλλογή: "Άψινθος", εκδ. Μελάνι. Το βιβλίο του Θεοφίλου το διάβασα τον περασμένο Ιούλη στη Χίο και δεν του έδωσα ιδιαίτερη σημασία. Καθώς ετοίμαζα την ανάρτηση, το ξαναδιάβασα σχεδόν ολόκληρο για να διαπιστώσω πρώτον: ότι το είχα απαράδεκτα υποτιμήσει, δεύτερον: ότι στα περισσότερα βιβλία που διαβάζουμε είναι απαραίτητη μια δεύτερη ανάγνωση, τρίτον: ότι χρειάζομαι πάνω από δύο ζωές για να διαβάσω τα βιβλία της βιβλιοθήκης μου! Θα μπορούσα ωστόσο να πω, ότι το μέγεθος της βιβλιοθήκης μου μού παρέχει ένα είδος ασφάλειας. Με τόσα βιβλία για διάβασμα, δεν μπορεί παρά ο βίος μου να είναι ασυνήθιστα μακρύς και ο ρυθμός της επιμήκυνσής του ανάλογος προς το ρυθμό αύξησης των βιβλίων μου. Αυτό ακριβώς είναι που καθιστά και το ερώτημα του τίτλου του βιβλίου πρόωρο για απάντηση... (15/20)