Φέρντυντούρκε

"Φερντυντούρκε" του Βιτόλντ Γκομπρόβιτς (1904-1969). Πρόκειται για το πρώτο μυθιστόρημα του Πολωνού συγγραφέα. Εκδόθηκε το 1937 και η πρώτη γλώσσα στην οποία μεταφράστηκε από τον ίδιο τον συγγραφέα, με τη βοήθεια ισπανόφωνων φίλων του, ήταν τα ισπανικά (1947). Την εποχή που έκανε τη μετάφραση ζούσε στην Αργεντινή. Λίγα χρόνια αργότερα μεταφράστηκε στα γαλλικά και στα γερμανικά. Ήταν ένα πρωτοποριακό έργο, που σύντομα τράβηξε την προσοχή πολλών συγγραφέων, όπως ο Μπρούνο Σουλτς και ο Καμύ. Η πρώτη αγγλική μετάφραση έγινε το 1961 από τον Eric Mosbacher, ο οποίος συνδύασε την πρώτη γαλλική μετάφραση (1958) με τη γερμανική (1960), ίσως συμβουλεύτηκε και την ισπανική. Αρκετά όμως αποσπάσματα (κάποια ιδιαίτερα ωραία) είχαν παραληφθεί. Από εκείνη τη μετάφραση προέρχεται, κατά πάσα πιθανότητα, και η ελληνική της Τασίας Χατζή, το 1984. Το έργο θεωρείται από τα πιο δύσκολα να μεταφραστούν καθώς είναι πολύπλοκο και γεμάτο νεολογισμούς. Οι κριτικοί το χαρακτηρίζουν ως ένα όργιο της γλώσσας. Το 2000 μεταφράζεται ξανά στα αγγλικά από την Αγγλοπολωνέζα Danuta Borchardt, που ανέλαβε και τις μεταφράσεις άλλων έργων του Πολωνού δημιουργού, σε μια μετάφραση που εκδόθηκε από το Πανεπιστήμιο του Γέηλ και εγκωμιάστηκε απ' όλους τους κριτικούς. Η εισαγωγή είναι της Σούζαν Σόνταγκ και το εξώφυλλο του Μπρούνο Σουλτς, πανομοιότυπο της πρώτης πολωνικής έκδοσης. 

Πρόσφατα επανεκδόθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ερατώ σε μια όμορφη έκδοση (στη φωτογραφία είναι η πρώτη έκδοση) αλλά φυσικά στην ίδια μετάφραση, του 1984. Το να χρησιμοποιηθεί, ως πρωτότυπο κείμενο, η νέα αγγλική μετάφραση ή έστω αναθεωρηθεί η παλιά μετάφραση με τις παραλείψεις, είναι φυσικά ψιλά γράμματα για κάποιους Έλληνες εκδότες... και η Ερατώ είναι διαβόητη για τον τρόπο με τον οποίο χειρίζεται τα πρωτότυπα κείμενα.