Πέμπτη 11 Μαρτίου 2021

Ντον Τζοβάνι

 



Μερικές σκέψεις με αφορμή την ωραία παράσταση της όπερας του Μότσαρτ, που ξεκίνησε να παίζεται στο κανάλι της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (GNO TV).
1. "Μια μουσική κοσμογονία όπου συνυπάρχουν το ευτελές και το ανεκτίμητο της ανθρώπινης φύσης, το τραγικό και η φάρσα, το μεγαλειώδες και το γελοίο, ο αισθησιασμός και η πνευματικότητα, η ζωή και ο θάνατος με όλες τις μορφές του", έγραφε ο Αλεξάντρ Ουλίμπισεφ για τον Ντον Τζοβάνι του Μότσαρτ το 1843. Κάθε φορά που βλέπω ή ακούω τον Ντον Τζοβάνι νιώθω να επιβεβαιώνονται τα παραπάνω.
2. Ο Μότσαρτ το κατέγραψε ως opera buffa αλλά, ακόμη κι αν ο σκηνοθέτης επιλέξει να το ανεβάσει έτσι, ως buffa (κωμική όπερα), κάτι που δεν συμβαίνει πάντα, η σκηνή του δείπνου δεν μπορεί παρά να είναι δραματική. Η συγκλονιστική μουσική δεν θα επιτρέψει τίποτε άλλο!
3. Για σκεφτείτε: Ένα άγαλμα εγκαταλείπει το ταφικό μνημείο, περπατάει, μιλάει και εκδικείται τον άνθρωπο που σκότωσε το πρότυπό του. Τι πιο γελοίο, πιο αφελές! Κι όμως, η εμφάνιση του πέτρινου καλεσμένου στο δείπνο δεν ενοχλεί, δεν φαίνεται καθόλου αφελής αλλά αντίθετα, έχει μια τραγική και εξαιρετικής έντασης μεγαλοπρέπεια, χάρη στη μουσική μεγαλοφυία του Μότσαρτ.
4. Οι βασικότεροι χαρακτήρες του έργου, αντίθετα με αυτό που συνηθίζεται στις περισσότερες όπερες, είναι πολυδιάστατοι. Εκτός από τον Ντον Τζοβάνι, υπάρχει η αινιγματική Ντόνα Άννα, η σκληρή αλλά και υποχωρητική Ντόνα Ελβίρα, η πονηρούλα και παιχνιδιάρα Τζερλίνα και τέλος, ο πιο πολυσύνθετος "υπηρέτης", ο Λεπορέλλο. Έπρεπε να περάσουν πάνω από 150 χρόνια για να δούμε κάτι ανάλογο με τον υπηρέτη του Λόουζι και του Πίντερ...
5. Ο Μότσαρτ ακολουθεί το λιμπρέτο του ντα Πόντε και την παράδοση που θέλει τον πρωταγωνιστή του ένα κάθαρμα, που αποπειράθηκε να βιάσει, εξαπάτησε, ξυλοφόρτωσε, ακόμη και σκότωσε, με στόχο να ικανοποιήσει τη λαγνεία του και πρέπει να λάβει την τιμωρία που του αξίζει. Ωστόσο, διαισθάνεσαι ότι φροντίζει να μην αμαυρώσει υπερβολικά την εικόνα του. Υπάρχει πάντα και ένας Ντον Τζοβάνι αρχοντικός, που χαίρεται τη ζωή, τον έρωτα, τον χορό, τη μουσική, το κρασί, που είναι γενναιόδωρος και φιλόξενος, που ακόμη και οι εξαπατηθέντες συνεχίζουν να σαγηνεύονται απ' αυτόν και προπάντων, στη σκηνή του θανάτου του, δεν υποχωρεί, δεν υποκρίνεται, δεν μετανοεί και θαρραλέος, μένει συνεπής στη στάση ζωής του, για να τον δεχτούν τελικά οι φωτιές της κόλασης.
6. Στην πρεμιέρα της 29ης Οκτωβρίου 1787, στην Πράγα, ανάμεσα στους θεατές ήταν και ο 62χρονος Τζάκομο Καζανόβα. Ήταν φίλος με τον ντα Πόντε και λέγεται μάλιστα ότι είχε συνεργαστεί με τον Μότσαρτ σε κάποιους διαλόγους του έργου, καθώς ανάμεσα στα γραπτά του είχαν ανακαλυφθεί αποσπάσματα από το λιμπρέτο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: