Η ασπίδα του Αχιλλέα

 

Ο Γουίσταν Χιου Ώντεν είναι ένας από τους πιο αγαπημένους μου σύγχρονους, αγγλόφωνους ποιητές (μαζί με τον Έλιοτ και τον Γέητς) και η πρόσφατη έκδοση από τους Αντίποδες τον τιμά πλήρως. Λιτή, προσεγμένη, δίγλωσση, όπως πρέπει πάντα να είναι μια έκδοση μεταφρασμένης ποίησης, σε μία εξαιρετική μετάφραση, απόλυτης ευαισθησίας, γνώσης και αγάπης για τον ποιητή, από τον Ερρίκο Σοφρά. Ένα εισαγωγικό σημείωμα υπόδειγμα, διαφωτιστικά σχόλια στα ποιήματα και πολύτιμο φωτογραφικό υλικό. Περιέχει μάλιστα ένα από τα ωραιότερα ποιήματα της αγγλικής γλώσσας, την Ασπίδα του Αχιλλέα, που θεωρώ απίθανο να το διαβάσει κανείς και να μείνει ασυγκίνητος στην τέχνη του Ώντεν.

Θα παραθέσω εδώ αυτό που έγραψε η Χάννα Άρεντ για τον Άγγλο ποιητή: "Αυτό που τον έκανε ποιητή ήταν η εξωφρενική επιδεξιότητά του με τις λέξεις και η αγάπη του γι' αυτές. Όμως αυτό που τον έκανε μεγάλο ποιητή ήταν ότι υπέκυψε αδιαμαρτύρητα στη "συμφορά" του να είσαι ευάλωτος στην "ανθρώπινη αποτυχία" σε όλα τα επίπεδα της ανθρώπινης ύπαρξης, να είσαι ευάλωτος στις φαύλες επιθυμίες, στις απιστίες της καρδιάς, στις αδικίες του κόσμου". (Remembering W.H.Auden)

Νομίζω πως τα είπε όλα.

Η παρουσία του Ώντεν στη χώρα μας είναι ισχνή, σε αντίθεση με εκείνην του Έλιοτ, του οποίου έχουν μεταφραστεί όλα τα ποιήματα και μάλιστα από διάφορους μεταφραστές. Ευτυχώς, όμως, που ο Ώντεν είχε την τύχη να μεταφραστεί από τον Ερρίκο Σοφρά: "Η ασπίδα του Αχιλλέα", εκδόσεις Αντίποδες.

Η μετάφρασή του είναι αριστουργηματική και είναι ένα υπόδειγμα για το πώς θα έπρεπε να μεταφράζεται η ποίηση σε άλλη γλώσσα.

Ένα δείγμα από την Ασπίδα του Αχιλλέα. Θα παραθέσω την πρώτη στροφή, όπου η Θέτις παρακολουθεί τον Ήφαιστο να σφυρηλατεί την ασπίδα του γιου της.

Εκείνη πάνω απ' τον ώμο του κοιτούσε

Λιόδεντρα κι αμπέλια για να δει,

Πόλεις από μάρμαρο, με καλούς κυβερνήτες,

Πλοία στης θάλασσας την ταραχή.

Στο αστραφτερό όμως μέταλλο επάνω

Τα χέρια του έβαλαν αντί γι' αυτό

Βαρύ ουρανό σαν το μολύβι

Κι έναν ερημότοπο φτιαχτό.

She looked over his shoulder

For vines and olive trees,

Marble well-governed cities

And ships upon untamed seas,

But there on the shining metal

His hands had put instead

An artificial wilderness

And a sky like lead.