Κυριακή 22 Ιουνίου 2008

Marginalia

Φερνάντο Πεσσόα ,εκδ. Εξάντας,μτφ. Παπαδήμα , Βλαβιανός.
















Ο Φερνάντο Πεσσόα (1888-1935) έζησε τη ζωή του στα όρια της ανυπαρξίας δημοσιεύοντας ελάχιστο μέρος του τεράστιου έργου του ,το οποίο βρέθηκε κλεισμένο στο περίφημο μπαούλο του και του εξασφάλισε την υστεροφημία του.Ο Πεσσόα ήταν ο δημιουργός 72 συγγραφέων, δηλ. των παράλληλων εαυτών του , των ετερωνύμων του.Τα ετερώνυμα αυτά δεν ήταν απλά ψευδώνυμα αλλά μέσα στο πνεύμα του δημιουργού τους ήταν υπαρκτά κι αυθύπαρκτα πρόσωπα με τη δική τους ζωή , τις δικές τους σκέψεις , τα δικά τους ενδιαφέροντα, το δικό τους διαφορετικό τρόπο γραφής.Ο πλάστης τους ,έβλεπε , άκουγε ,συζητούσε με τα ετερώνυμά του , ήξερε τη ζωή τους ,τη μέρα γέννησης και θανάτου τους .Κάποιες φορές παρενέβαιναν και στη δική του ,την πραγματική ,ζωή.Οι πιο σημαντικοί ετερώνυμοι ήταν οι παρακάτω:







"Πολλαπλασιάστηκα,για να με νιώσω,
για να με νιώσω, χρειάστηκε να νιώσω τα πάντα,
ξεχείλισα,χύθηκα έξω από μένα,
γυμνώθηκα,παραδόθηκα,
και σε κάθε γωνιά της ψυχής μου
υπάρχει ένας βωμός σε διαφορετικό θεό".


"Αυτό που πρέπει είναι ο καθένας
να πολλαπλασιάζεται
επί τον εαυτό του".






Άλβαρο ντε Κάμπος : ο άνεργος μηχανικός


Γεννήθηκε στην Ταβίρα , στο Άλγκαρβε το 1890 . Σπούδασε στη Σκωτία ναυπηγός μηχανικός . Έζησε στη Λισαβόνα . Υπήρξε φουτουριστής , παρακμιακός , πρωτοποριακός ,νιχιλιστής .Έγραψε τη "Θαλασσινή Ωδή" και το αριστουργηματικό "Κατάστημα ψιλικών" .Υμνητής της τεχνολογίας και του σύγχρονου πολιτισμού αλλά ηττοπαθής .Γνώρισε έναν ομοφυλόφιλο έρωτα και μπήκε στη ζωή του Πεσσόα για να καταστρέψει τον έρωτά του με την Οφέλια.

"Με καταλαμβάνει μερικές φορές ένας περίεργος φόβος για τις εμπνεύσεις μου , τις σκέψεις μου, καθώς συνειδητοποιώ πόσο μικρό μέρος του εαυτού μου είναι δικό μου".


Αλμπέρτο Καέιρο : Ο μοναχικός ασκητής

Γεννήθηκε στη Λισαβόνα το 1889 και πέθανε φυματικός το 1915.Δεν είχε επάγγελμα και σχεδόν καμμία παιδεία .Τελείωσε μόνο το Δημοτικό κι έζησε στην εξοχή.Εγραψε ποιήματα ελεγειακά και φαινομενικά αφελή.Χωρίς καλολογικά στοιχεία , μέτρο, συγκίνηση κι εικόνες.Ποίηση που δηλώνει τον πανθεϊσμό , την ηρεμία και την ικανοποίηση που προκύπτει από την απλή ζωή , χωρίς μεταφυσικές αγωνίες.

"Η θάλασσα είναι η θρησκεία της Φύσης".



Ρικάρντο Ρέις : ο στωικός γιατρός

Γεννήθηκε στο Πόρτο το 1887 , ήταν γιατρός κι αυτοεξορίστηκε στη Βραζιλία με την εγκαθίδρυση της Πορτογαλικής Δημοκρατίας γιατί ήταν φιλομοναρχικός . Λατινιστής κι ελληνιστής έγραψε 250 ωδές κατά το πρότυπο των Λατίνων ποιητών.Μηδενιστής , στωικός κι επικούρειος.


"Γιατί η συνείδηση της ασημαντότητάς μας είναι το απόγειο της γνώσης της ζωής".



Μπερνάντο Σοάρες : ο ταπεινός βοηθός λογιστή στην πόλη της Λισαβόνας

Εργάζεται σ' έναν εμπορικό οίκο υφασμάτων στην Μπάισα στη Ρούα ντος Ντοραδόρες .Κατοικεί στον ίδιο δρόμο και παίρνει τα γεύματά του λίγο πιο κάτω σε ένα μαγέρικο που "περιέχει για μένα όλο το νόημα των πραγμάτων , τη λύση όλων των αινιγμάτων". Όταν δεν εκτελεί λογιστικές πράξεις , καταγράφει τις εντυπώσεις του και τους στοχασμούς του στο "Βιβλίο της ανησυχίας" , ένα λυρικό και μεταφυσικό ημερολόγιο.

"Κάθε μέρα της ζωής μου είναι η πιο δυστυχισμένη μέρα της ζωής μου . Κάθε όνειρο είναι το ωραιότερο όνειρο που έχω κάνει".



Ναουτίλιο Νεμάο : ο βιβλιόφιλος χημικός

Γεννήθηκε στην Πεϊρά , λιμάνι μιας μεσογειακής αποικίας της Πορτογαλίας .Σπούδασε χημικός και θεωρούσε την ανάγνωση ως την υψηλότερη μορφή απόλαυσης.Ήταν λάτρης του εκλεκτού οίνου και ερασιτέχνης μάγειρας . Άφηνε τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας να παλαιώνουν στα ράφια της βιβλιοθήκης του, σα φιάλες κρασιού, έως ότου έρθει η ώρα της αποσφράγισής τους, ενώ συνήθιζε να βυθίζει τη μύτη του μέσα στις σελίδες των βιβλίων του απολαμβάνοντας το άρωμα της τυπωμένης μελάνης και του χαρτιού, γιατί πίστευε ότι το βιβλίο απευθύνεται σε όλες τις αισθήσεις μας.Δεν έγραψε τίποτα , διάβασε πολλά χωρίς ωστόσο να εμβαθύνει πουθενά.Υπήρξε ένας αμαθής.




"Δεν υπάρχουν κανόνες . Όλοι οι άνθρωποι είναι εξαιρέσεις σ' έναν κανόνα που δεν υπάρχει"



Σημείωση : Η ανάρτηση αυτή αφιερώνεται στον ξεναγό μου στη Λισαβόνα : Χ. Γιαννακόπουλο (ημερολόγιο ανάγνωσης) που με το post του www.areadingdiary.wordpress.com/2008/02/25/lisbon-revisited/ με παρότρυνε να σχεδιάσω αυτό το ταξίδι.

16 σχόλια:

Αστερόεσσα είπε...

Aρτιότατη ανάρτηση! Υποκλίνομαι!

Pellegrina είπε...

αν μου παραθέσεις, από τα 72 προσωπεία του, κάποια λόγια, έστω δυο σειρές, που να αναφέρονται στο συναίσθημα ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΛΛΟΝ, (δεν ξέρω, μπορεί να υπάρχουν), θα παραδοθώ...

Ανώνυμος είπε...

Ο Αντόνιο Ταμπούκι στο βιβλίο του Όνειρα ονείρων (Άγρα, 1999), μαντεύοντας όνειρα λογοτεχνών, είχε ένα συγκλονιστικό κομμάτι για ένα Πεσσοαϊκό Ενύπνιο. Αληθεύει άραγε πως, στις τελευταίες του ημέρες στο κρεβάτι, έβλεπε έναν έναν τους ετερώνυμους λογοτέχνες που έπλασε να έρχονται και να του ζητούν το λόγο που τους δημιούργησε; Ευχή για εμπνευστικότατες περιπλανήσεις στο ταξίδι σας και… μια φωτογραφία από το καφέ Πεσσόα παρακαλώ.

Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος είπε...

Με κάτι τέτοια (κι όσα θα ΄ρθουν μετά την επιστροφή σας) θ' αρχίσουμε να στέλνουμε ο ένας τον άλλο κάθε τόσο στη Λισαβόνα και να δούμε πού θα μας βγάλει...
Ευχαριστώ πολύ για την αφιέρωση.

ΥΓ Όσο για τον Ναουτίλιο Νεμάο που τον χαρακτηρίζεις αμαθή και επισημαίνεις ότι ποτέ δεν έγραψε τίποτα, επίτρεψέ μου να υπενθυμίσω κάτι από τον Ηρόστρατο: "Γράφουμε αυτά τα οποία άλλες εποχές αποτύπωναν προφορικά. Γι' αυτό φαινόμαστε τόσο έξυπνοι."

ναυτίλος είπε...

Προς αστερόεσσα ...σ'ευχαριστώ.
Αλήθεια ταξιδεύει καθόλου ο Πεσσόα στη Δανία ;

ναυτίλος είπε...

Προς πανδοχέα ... δεν το 'χω διαβάσει ακόμη αλλά δε θ' αργήσω...
Είμαι βέβαιος ότι αληθεύει .
Άλλωστε κι εγώ τον βλέπω καθημερινά στον ξύπνιο μου κι αυτόν και τους υπόλοιπους να μου ζητούν το λόγο που τους αναστανώνω μες στο μπαούλο τους.

ναυτίλος είπε...

Προς pellegrina ...
Λίγο υπομονή αγαπητή μου .Ψάχνω , ψάχνω ...τεράστιο βλέπεις το μπαούλο και μεγάλος ο συνωστισμός ,72 δεν είναι και λίγοι.Άσε που ανακάλυψα κι άλλους εκεί μέσα (και δεν εννοώ μόνο τον Ταμπούκι), που δεν το περίμενα .
Μεγάλο το μπλέξιμο αλλά είμαι βέβαιος ότι στο τέλος θα σ'ανταμείψω με κάτι καλό...

skoinovatis είπε...

Εξαιρετικό το διπλό αφιέρωμα στον Πεσσόα και στους άλλους του εαυτούς!
Από το βιβλίο της ανησυχίας του Μπερνάντο Σοάρες:
Ο καθένας έχει το δικό του αλκοόλ. Το γεγονός της ύπαρξής μου μου προσφέρει αρκετές δόσεις αλκοόλ. Μεθυσμένος από αισθήσεις, περιπλανιέμαι βαδίζοντας ίσια μπροστά μου. Αν δεν είναι η ώρα, πηγαίνω μέχρι το ποτάμι, να δω το ποτάμι, σαν όλους τους άλλους. Είμαι ίδιος μ' αυτούς. Και πίσω από όλα αυτά, ο ουρανός μου, όπου το άστρο μου ακτινοβολεί κρυφά στο δικό μου άπειρο.

Καλά να περάσεις στην Λισαβόνα!
Να περιμένουμε κάποια ανάρτηση δωράκι όταν επιστρέψεις;

ναυτίλος είπε...

Προς Χαρά-λαμπο Γιαννακό-πουλο ...
Με κάτι τέτοια κι άλλα πολλά να ταξιδεύουμε και να χανόμαστε (κατά το γιοκονικό draw a map to get lost)!
Καθώς βυθίζομαι στο πεσσοϊκό σύμπαν της πολλαπλότητος ταξιδεύω και στην ιστορία της λογοτεχνίας περνώντας από τον έναν Πεσσόα στον άλλο όντας πάντα κλεισμένος σ' ένα μπαούλο...

ΥΓ. Ευχαριστώ για την ηροστρατική φιλοφρόνηση.Χαίρε συνετερώνυμε
Αλεγκρίας Μπρίγιο Ζοαοζίνιες !
(Alegrias Brilho Joaozinhes)

ritsmas είπε...

Κι όμως υπάρχουν κανόνες. Απλώς κι αυτοί όπως και τόσα μα τόσα άλλα ειναι εφευρεση του ανθρωπινου νου για να ποδηγετεί, να τιθασεύει,να αυθαιρετεί
ριτς

fractal είπε...

Ναπολλαπλασιάζεται επί τον ευατό του αλλά και να διαιρείτε με τον εαυτό του.

Αποστόλης Αρτινός είπε...

Όσον αφορά τη συζήτηση που ανοιξε στα σχολιά σου, νομίζω ότι ο Άλλος απαντάται σ' αυτές ακριβώς τις κρυπτωνυμίες του συγγραφέα. Κατα τ' άλλα σε βρίσκω έτοιμο για το ταξίδι. Να περάσετε ωραία.

ναυτίλος είπε...

Προς ριτς ... όπως πάντα καίρια !

ναυτίλος είπε...

Προς fractal ... 72:72=1 & 1x72=72

ναυτίλος είπε...

Προς αποστόλη ... στη βιβλιοθήκη μου έχω κάπου 30 βιβλία Πορτογάλων , από τα οποία είχα διαβάσει 7-8 .Δυστυχώς τώρα δεν προλαβαίνω να διαβάσω πάνω από 5-6 ωστόσο έχω κάνει μια καλή βουτιά στην ιστορία της Πορτογαλίας , ιδιαίτερα στα σκοτεινά της σημεία (αυτά της σύγχρονης αποικιοκρατίας) ας είναι καλά ο Αντούνες που μου έδωσε τις αφορμές.
Ευχαριστώ για την ευχή .

ναυτίλος είπε...

Προς σκοινοβάτη ... το δίτομο βιβλίο της ανησυχίας το φυλάω για τη Λισαβόνα .Φυσικά και θα υπάρξει ανάρτηση με φωτογραφίες!