Κυριακή 6 Φεβρουαρίου 2011

Τα βιβλιοφιλικά - 9





"Απ' όλες τις διαστροφές οι πιο δύσκολες να ξεριζωθούν είναι εκείνες που από τον πολύ κόσμο θεωρούνται αρετές. Ανάμεσά τους η ανάγνωση κατέχει την πρώτη θέση. Ότι το να διαβάζεις σκουπίδια αποτελεί διαστροφή, είναι γενικά παραδεκτό. Το διάβασμα όμως καθεαυτό -το διάβασμα ως συνήθεια- συναγωνίζεται ήδη καταξιωμένες αρετές όπως η αποταμίευση, η εγκράτεια, το πρωινό ξύπνημα και η τακτική άσκηση. Ο συστηματικός αναγνώστης χαίρει μεγάλης εκτίμησης, γιατί ακολουθεί μια επιταγή τελειότητας. "Μακάρι να διάβαζα κι εγώ όσο εσείς" δηλώνει ο αδαής αρχάριος σ' αυτόν τον ειδήμονα του περιττού, και ο αναγνώστης, συνηθισμένος στο άρωμα της άκριτης επευφημίας, φυσικό είναι να βλέπει την ασχολία του σαν ένα αξιοσημείωτο επίτευγμα."


Και συνεχίζει η Ήντιθ Γουώρτον (1862-1937) στο απολαυστικό της δοκίμιο με τίτλο: "Η διαστροφή της ανάγνωσης":

"Το διάβασμα ως σκόπιμο εγχείρημα, δεν είναι διάβασμα περισσότερο απ' όσο η πολυμάθεια είναι κουλτούρα. Η αληθινή ανάγνωση είναι πράξη αντανακλαστική. Ο γεννημένος αναγνώστης διαβάζει εξίσου ασυνείδητα όπως αναπνέει, και για να προεκτείνουμε την αναλογία, όσο αρετή είναι η αναπνοή, άλλο τόσο είναι κι η ανάγνωση. Όσο πιο αξιέπαινη θεωρείται, τόσο πιο ανώφελη καταλήγει. Τι είναι η ανάγνωση, σε τελευταία ανάλυση, παρά μια ανταλλαγή σκέψεων ανάμεσα σε συγγραφέα και αναγνώστη; Αν το βιβλίο μπαίνει στο μυαλό του αναγνώστη ακριβώς όπως βγήκε από το μυαλό του συγγραφέα -χωρίς καμιά από τις προσθήκες και τις μετατροπές που αναπόφευκτα γεννά η επαφή με ένα νέο κορμό σκέψης- τότε διαβάστηκε μάταια. Σε τέτοιες περιπτώσεις βέβαια δεν φταίει πάντα ο αναγνώστης. Υπάρχουν βιβλία που είναι πάντα ίδια -ανίκανα να μεταβάλουν ή να μεταβληθούν-, αυτά όμως δεν υπολογίζονται ως σημαντικά για τη λογοτεχνία. Η αξία των βιβλίων είναι ανάλογη με αυτό που θα ονομάζαμε πλαστικότητά τους -την ιδιότητά τους να αντιπροσωπεύουν οτιδήποτε για τον οποιονδήποτε, να διαπλάθονται με διαφορετικούς τρόπους υπό την επίδραση φρέσκων μορφών σκέψης..."





Σημειώσεις: Το δοκίμιο της Edith Wharton εκδόθηκε τα Χριστούγεννα του 2009 από την Άγρα σε περιορισμένα αντίτυπα εκτός εμπορίου. Η μετάφραση είναι της Ευαγγελίας Ανδριτσάνου. Μακάρι κάποια στιγμή στο μέλλον, η Άγρα, να το εντάξει στην κανονική της σειρά. Στα αγγλικά ο τίτλος του δοκιμίου είναι: "The vice of reading" και είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο. Το εικαστικό θέμα είναι πίνακας του Gerhard Richter με τίτλο "Η αναγνώστρια".

9 σχόλια:

Μύρων Κατσούνας είπε...

Η Γουώρτον περιγράφει αναλυτικά τις αμαρτίες του μηχανικού αναγνώστη, αλλά δεν μας λέει ξεκάθαρα και τα προσόντα του γεννημένου αναγνώστη. Άν και μετριάζει κάπως τη θέση της, λέγοντας ότι ο γεννημένος αναγνώστης χρειάζεται εκτός από το έμφυτο ταλέντο του χρόνο και κόπο, μια τέτοια βιολογική ερμηνεία περί αναγνώσεως δεν (ξέρω εάν) πείθει. Επαληθεύεται εμπράκτως; Γίνεται να γίνει κανείς γεννημένος όντας μηχανικός αναγνώστης; Είναι δυνατή η μετάβαση στο άλλο γένος;

ναυτίλος είπε...

Αγαπητέ Μύρων, θέμα πρώτον:
Πού στο καλό κατάφερες να βρεις το δυσεύρετο βιβλιαράκι; Εγώ αδενοπάθησα μέχρι να τα καταφέρω... εκτός κι αν το διάβασες στα αγγλικά...
Θέμα δεύτερον: Ειλικρινά αυτά για το ότι γεννιέσαι αναγνώστης κατ' αναλογία του "γεννιέσαι μουσικός" ή ακόμη "γεννιέσαι ψήστης" (μόνον η πρώτη αναλογία είναι της Γουώρτον) με κατέβαλαν ψυχικά. Κι αυτό γιατί πιστεύω ότι δεν γεννήθηκα με αυτό το χάρισμα (πιθανόν και χωρίς κανένα άλλο), συνεπώς κατά τη γουωρτόνια αντίληψη είμαι μηχανικός αναγνώστης...
Θέμα τρίτο: Για τον παραπάνω λόγο (δηλ. για παρηγοριά μου) αναρωτιόμουνα κι εγώ για τη μετάβαση για την οποία με ρωτάς.
Θέμα τέταρτο: Μήπως κάποια αποσπάσματά της πρέπει να τα δούμε κάτω από ένα χιουμοριστικό πρίσμα; Όχι τίποτ' άλλο αλλά θα νιώσω καλύτερα...

Pellegrina είπε...

εγω πάντως που το διάβασα και συμφωνώ απολύτως (και που ΕΙΜΑΙ γεννημενη αναγνώστρια) δεν το βρήκα τοσο ακατανοητο: δεν εννοεί ότι γ ε ν ν ι ε σα ι, αλλά οτι, αν εχεις μια προδιάθεση (που δεν την εχουν όλοι, και αφορά τον εγκέφαλο,κάποιες λειτουργιες που είναι πιο ενισχυμένες) γίνεσαι με την κατάλληλη αγωγή (δηλ. τη ΜΗ αγωγή στο διάβασμα ως "πρέπει" αλλά την εξοικέιωση με το διάβασμα ως παιχνίδι) "γεννημένος". (Ποια ειναι η αγγλική λέξη; υποθετω κατι που θα λέει το έχεις "στη φύση ου'. Αλλά αυτο, για ένα grown up ατομο δεν ειναι ταυτοσημο με το 'γεννήθηκες με αυτό" η ανθρώπινη ¨φυση" ειναι κατι ευρύτερο και περιλαμβάνει και τα επίκτητα στοιχεία, άλλωστε αγνοούμε το σύνορο.
πράγματι, διαβάζω αυθόρμητα όπως αναπνέω, η΄περίπου. (Τωρα πια λιγότερο γιατι διαβάζω σκόπιμα για αλλους λόγους)Ο,τι μου γουστάρει. Το παρατάω επίσης αυθόρμητα. και καταλαβαίνω πολύ καλά τι λέει. Κι όποιος με ρωτάει "πες μου ενα καλό βιβλίο να διαβασω, σαν κατι προγραμματισμένο, λεω "να άλλος ενας ξενερωτος"..
Επίσης πιστεύω οτι το ειδος ειναι υπο εξαφάνιση λόγω της διαβαζοφόνου μάστιγας "μορφωμένη μητέρα"..

llachar είπε...

Τι διαμαντάκια είναι ετούτα βρε ναυτίλε;
Θα προσπαθήσω να ξεκλέψω χρόνο να το διαβάσω, στα αγγλικά έστω.

ναυτίλος είπε...

Νιόβη, συμφωνώ ότι έτσι ισως να έχουν τα πράγματα, ωστόσο δε θα έλεγα ότι αυτό προκύπτει από το δοκίμιο.

ναυτίλος είπε...

Dirdawuth, αξίζει να ξεκλέψεις λίγο χρόνο... άλλωστε είναι πολύ μικρό.

Μύρων Κατσούνας είπε...

Aγαπητέ Ναυτίλε, στα αγγλικά το διάβασα το κείμενο, δεν το προμηθεύτηκα από την Αγρα.
Νομίζω δε ότι αυτοί που γράφουν ή διαβάζουν όπως αναπνεόυν και κοιμούνται μετρώνται, φευ, στα δάκτυλα το ενός χεριού. Κάποιοι μπορεί να μας δίνουν την εντύπωση του γεννημένου αναγνώστη ή συγγραφέα, αλλά ούτε που υποψιαζόμαστε τι μόθχος κρύβεται πίσω από αυτήν τη φυσικότητα..

Pellegrina είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Pellegrina είπε...

Μυρων, ο "μόχθος" ειναι επίσης σχετικό πράγμα: για τα ελληνικά δεδομένα αν με έβλεπε κάποιος στο σπίτι μου, θα έλεγε ότι "μοχθώ" πολύ (και, μάλιστα -πάλι για τα ελληνικά δεδομένα- χωρίς 'αποτέλεσμα") Αλλά ό,τι κάνω για μένα ειναι φυσικό, δεν το αντιλαμβάνομαι ως μόχθο. Στην πραγματικότητα δεν θα μπορούσα να κάνω τίποτα ως "μόχθο"
Με τη σειρά μου θεωρώ πως άνθρωποι που διαβάζουν και γράφουν κατά παραγγελία μοχθούν και υποφέρουν τρομακτικά.
Από την άλλη, έξω από την Ελλαδα νομίζω οι άνθρωποι δουλεύουν πολύ πιο σκληρά. Αλλά ετσι εχουν συνηθίσει, σε όποια δουλειά κι αν ηταν το ιδιο θα εκαναν. Ειναι πειθαρχημένοι.
Τελικά θελω να πω, και ο ¨μόχθος" ειναι, όπως οι περισσότερες, μια πολύ υποκειμενική έννοια. As for me, δεν μου ειναι καθόλου μόχθος να διαβάσω με προσοχή οποιοδήποτε μεγάλο και δύσκολο βιβλίο από μόνη μου. Αλλά μου ειναι τρομακτικός μόχθος να διαβάσω εστω και πεντε σελίδες επειδή θα μου το ζητήσουν! Όχι βέβαια από "εγωισμό": επειδή το μυαλό μου δουλεύει διαρκώς στα δικά του κανάλια, και ο εξαναγκασμός του, εστω και λίγο, να βγει από αυτά, είναι βασανιστικός, ακόμα και σωματικά!
(είναι σαν μια ερωτική πραξη που κάποιος τη διακόπτει σαδιστικά)

(το προηγούμενο σχόλιο, που εσβησα, ήταν ακριβώς το ίδιο με κακή πληκτρολόγηση)