Σήμερα η βιβλιοθήκη μου απέκτησε έναν από τους από τους ωραιότερους θησαυρούς της: "Ιστορίες από την Κολιμά" του Βαρλάμ Σαλάμοφ. Πρόκειται για ένα κόσμημα 2000 σελίδων σε λεπτό χαρτί βίβλου (σαν αυτό που έχουν οι γαλλικές εκδόσεις Pleiade), με άψογη βιβλιοδεσία και με ένα εξώφυλλο (έργο της Evelyn Ortlieb) που δε χορταίνω να βλέπω.
Ο Σαλάμοφ (1907-1982) ολοκλήρωσε τις 145 ιστορίες του από το στρατόπεδο εργασίας της Κολιμά (γκούλαγκ), πριν από 40 περίπου χρόνια. Συνολικά έμεινε στην Κολιμά 17 χρόνια. Έφυγε από κει το 1953, με το θάνατο του Στάλιν. Τον συνέλαβαν για πρώτη φορά στα 1922, στο πανεπιστήμιο, με την κατηγορία ότι διακινούσε τη "Διαθήκη του Λένιν", που περιείχε επικριτικά σχόλια για τον Στάλιν. Εξορίζεται στη Βισερά, ένα από τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Αποφυλακίζεται το 1932 και ξανασυλλαμβάνεται το 1937 με τη κατηγορία της αντεπαναστατικής τροτσκιστικής δράσης και στέλνεται στα χρυσωρυχεία της Κολιμά. Επιστρέφει στη Μόσχα το 1956 χωρίς όμως ποτέ να καταφέρει να "ξαναγυρίσει" σε μια φυσιολογική ζωή. Η κατεστραμμένη υγεία του επιδεινώνεται συνεχώς και το 1979 νοσηλεύεται σε σανατόριο αναπήρων. Πεθαίνει το 1982 σε ψυχιατρείο, όπου τον είχαν κλείσει χωρίς τη θέλησή του.
"Συμμετείχα κι εγώ σε μια χαμένη μάχη για πραγματική ανανέωση της ζωής"
"Οι ιστορίες από την Κολιμά" είναι ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο και ταυτόχρονα μια από τις λογοτεχνικές κορυφές του εικοστού αιώνα. Οι ζοφερές του ιστορίες είναι γραμμένες με ένα ύφος μοναδικό καθώς συνδυάζουν τη μαρτυρία με το δοκίμιο και την ποίηση. Ο ίδιος αναρωτιόταν: "Θα χρειαστεί άραγε σε κανέναν αυτή η θλιβερή αφήγηση; Μια αφήγηση που δεν είναι για το νικηφόρο πνεύμα αλλά για το πνεύμα που ποδοπατήθηκε;"
"Τα γραπτά μου αφορούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης όσο αυτά του Εξυπερύ στον ουρανό ή του Μέλβιλ στη θάλασσα. Βασικά οι ιστορίες μου συνιστούν οδηγίες για το πώς να δρα κανείς μέσα στο πλήθος. Να είναι απλώς αριστερότερα απ' τ' αριστερά, μα ακόμα περισσότερο αληθινός από την αλήθεια την ίδια. Για το αίμα που είναι αληθές κι ανώνυμο".Τελειώνοντας αυτή την παρουσίαση θα ήθελα να συγχαρώ τον εκδότη της Ινδίκτου για την τόλμη του να εκδώσει, σε καιρούς χαλεπούς,ένα βιβλίο σαν αυτό. Δε φτάνει μόνο το μεράκι χρειάζεται και λίγη τρέλα... Αξίζουν βέβαια συγχαρητήρια και στη μεταφράστρια Ελένη Μπακοπούλου.
Με το έργο του Σαλάμοφ κλείνει ένα μεγάλο κενό στην ελληνική βιβλιογραφία της ρώσικης λογοτεχνίας. Εύχομαι να δούμε στο μέλλον στη γλώσσα μας το σπουδαίο έργο τού Vasily Grossman (1915-1964): "Ζωή και πεπρωμένο", τα μεγάλα έργα του Andrei Platonov (1899-1951): "Τσεβενγκούρ" και "Κοτλοβάν" και βέβαια ένα από τα αριστουργήματα του εικοστού αιώνα, την "Πετρούπολη" του Andrei Bely (1880-1934).
Σημειώσεις: Στην δεύτερη εικόνα φωτογραφία του Σαλάμοφ (από νοσοκομείο που νοσηλευόταν). Στην επόμενη ένα φύλλο από το σημειωματάριο της Ευφροζίνια Κερσνόφσκαγια, που υπήρξε τρόφιμος σε γκούλαγκ για 12 χρόνια. Η γνωριμία μου με το έργο του Σαλάμοφ έγινε το 1990 στο Παρίσι. Ένα άρθρο στο Magazine Litteraire μού είχε ανοίξει την όρεξη. Επί μία ολόκληρη μέρα έψαχνα στα παλαιοβιβλιοπωλεία τις ιστορίες του από τις εκδόσεις Fayard, που είχαν εξαντληθεί. Ωστόσο ήμουν αποφασισμένος να βρω και αυτές και τα ημερολόγια του Κίρκεγκωρ που ήταν επίσης εξαντλημένα. Τις βρήκα τελικά ξεχασμένες σε ένα ιατρικό βιβλιοπωλείο! Ένας άχαρος, ογκώδης τόμος με γυαλιστερό εξώφυλλο. Μερικά χρόνια αργότερα βγήκε η πλήρης έκδοσή τους από τις εκδόσεις Verdier. Σημειωτέον, ότι απ' όσο γνωρίζω, πλήρης έκδοσή τους σε μετάφραση κυκλοφορεί μόνο στα γαλλικά και τώρα και στα ελληνικά!
ΥΓ: Το βιβλίο του Αντρέι Πλατόνοφ: Τσεβενγκούρ, είχε εκδοθεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Λιβάνη, το 1996, με τίτλο: Ταξίδι με ανοικτή καρδιά, σε μετάφραση Πάνου Σταθόγιαννη. Δυστυχώς δεν το είχα πάρει είδηση. Τώρα πια είναι εξαντλημένο.
19 σχόλια:
Μου άνοιξε η όρεξη! Κι αυτό θα πάρω και τα άλλα ρώσικα που γράφεις (διαβάζοντας τα βέβαια σε ξένες γλώσσες).
Ο Σαλάμοφ μου ήταν παντελώς άγνωστος. Μόνο τον Σολτζενίτσιν έχω διαβάσει από τους συγγραφείς των Γκούλαγκ. Σ' ευχαριστώ για τη γνωριμία.
Ν. Σύρος
Ανώνυμε, δεν αποκλείεται να μεταφραστούν κι αυτά στα ελληνικά κάποια στιγμή. Αν ωστόσο επιμένεις, πρόσεχε την επιλογή σου στην αγγλική μετάφραση της "Πετρούπολης". Έχει μεταφραστεί 3 φορές στα αγγλικά (προτίμησε αυτή του Elsworth). Όσο για το Κοτλοβάν του Πλατόνοφ έχει μεταφραστεί με άλλους τίτλους: The Foundation Pit στα αγγλικά και Le Chantier στα γαλλικά... Στον Πλατόνοφ θα προτιμούσα τις γαλλικές μεταφράσεις.
Αγαπητέ κ. Σύρο, με όλο το σεβασμό, ο Σαλάμοφ είναι τουλάχιστον μια κλάση πάνω από τον Σολτζενίτσιν, που βέβαια δεν στερείται λογοτεχνικής αξίας. Απλά για διάφορους λόγους (διόλου τυχαίους) τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω στον δεύτερο...
Δεν γνώριζα ούτε κι είχα ακούσει καθόλου για τον Σαλάμοφ και θα ρωτούσα για την όποια θεωρητική "συσχέτιση" υπάρχει με τον Σολζενίτσιν αλλά καλύφθηκα με το πιο πάνω σχόλιο. Πάντα τέτοιους θησαυρούς, ναυτίλε!
Παρόλο που δεν είχα ιδέα για τον συγγραφέα και το βιβλίο, από όποια πλευρά κι' αν το δω μου φαίνεται τουλάχιστον εντυπωσιακό. Αυτό δε το "λεπτό χαρτί βίβλου" είναι το κερασάκι στην τούρτα. Μακάρι όλοι οι άνθρωποι που αγαπάν το βιβλίο να μπορούν να αποκτούν τέτοια "κομμάτια".
Αγαπητή Sue, γράφει λίγα πράγματα η μεταφράστρια για την προσωπική του σχέση με τον Σολτζενίτσιν στην εισαγωγή. Απ' ό,τι φαίνεται δεν ήταν κι η καλύτερη...
Το θέμα, Read for a life, είναι να υπάρχουν και εκδότες που να αγαπάνε το βιβλίο. Και δεν μιλάω μόνο για το χαρτί ή το δέσιμο αλλά και για την ποιότητα της μετάφρασης και την επιμέλεια.
Τον Σαλάμοφ δεν τον ήξερα ούτε κι εγώ. Αν και το "Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ" δυσκολεύτηκα πολύ να το διαβάσω.
Το Τσεβενγκούρ του Πλατόνωφ είχε κυκλοφορίσει πριν από κάποια χρόνια από τον Λιβάνη! Μάλλον δεν συνειδητοποίησαν ποτέ τι εξέδωσαν και μόλις εξαντλήθηκαν τα λίγα αντίτυπα τις πρώτης έκδοσης δεν το ανατύπωσαν!
Κατερίνα, το Αρχιπέλαγος δεν το έχω διαβάσει ίσως το κάνω όταν κυκλοφορήσει από τον Πάπυρο και το δεύτερο μέρος.
Αγαπητέ Λοξία, δυστυχώς αυτό το βιβλίο δεν μπόρεσα να το βρω. Το είχε μεταφράσει ο Πάνος Σταθόγιαννης από τα ρωσικά. Απ' ό,τι έμαθα μάλλον πήγε για πολτοποίηση σε ανύποπτο χρόνο καθώς είχαν πουληθεί ελάχιστα αντίτυπα, γι' αυτό και δεν είναι εύκολο να βρεθεί. Αν ωστόσο το καταφέρεις να το βρεις πες μου το, ώστε να το βγάλω σε φωτοτυπίες.
Κάποιος που γνωρίζει και αγαπάει την Πλεηάντ...
Έχει κι άλλο μέρος; Η έκδοση που έχω λέει Μέρη Ι και ΙΙ και στην τελευταία σελίδα τη λέξη ΤΕΛΟΣ. Αν έχει, δεν το ήξερα.... Α, και δεν αντέχω να διαβάσω κι άλλο.....
Theorema, ενδιαφέρον από άποψη φωνητικής απόδοσης αυτό το Πλεηάντ!
Κατερίνα, υπάρχει και τρίτο μέρος. Η Σίνου είχε μεταφράσει μόνο τα δύο από τα τρία μέρη. Απ' ό,τι γνωρίζω ο Πάπυρος έχει αναλάβει και την έκδοση του τρίτου με άλλον μεταφραστή.
Άρχισα να το διαβάζω πριν μια εβδομάδα, στα αγγλικά όμως. Πρόκειται για ένα συγκλονιστικό κείμενο, καθαρή λογοτεχνία, με απίστευτη αλήθεια. Συγκινεί βαθιά, χωρίς εκβιασμούς. Ένα ντοκουμέντο για την ανθρώπινη φύση, τα όρια και τις αντοχές της.
Ναυτίλε καταθέτω κάπως καθυστερημένα το σχόλιο μου...
@ Κατερινα Μαλακατε Από όσο ξέρω από το Αρχιπέλαγος έχει μεταφραστεί στη χώρα μας μόνο το πρώτο από τα τρία βιβλία (περιέχει τα μέρη 1-2). Τα άλλα 2 βιβλία δεν έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά (μέρη 3-7).Από ότι διαπιστώνω πάντως η ελληνική μετάφραση (από Κύρα Σίνου) του πρώτου βιβλίου κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά με την αυτή από Harpers(1974). Οι άλλες δύο βγήκαν από Harpers το 1975 και το 1978.
@ τουπίκλην λοξίας
Μέχρι πέρσι ο Λιβάνης διατηρούσε στην αποθήκη του αντίτυπα από το περίφημο Τσεβενγκουρ.
Ναυτιλε γεια σου συγχαρητήρια για το υπέροχο μπλογκ! Έψαχνα μετά μανίας το Τσεβενγκουρ και το βρήκα στην βιβλιοθήκη της Χανθ
Δημοσίευση σχολίου