Τρίτη 21 Φεβρουαρίου 2012

Οδυσσέας - 7

Τζέημς Τζόυς, εκδ. Κέδρος, μτφ. Σωκράτης Καψάσκης.
James Joyce: Ulysses. Folio Society, 2004 (1926).
James Joyce: Ulysses. Penguin 1992 (annotated) (1960)



6. Άδης

Δουβλίνο και νεκροταφείο Prospect στο Glasnevin, 11 το πρωί.



"Τα ψηλά κιγκλιδώματα του Πρόσπεκτ τρεμόπαιζαν μπροστά στο βλέμμα τους. Σκοτεινές λεύκες, ανάριες λευκές μορφές. Ακόμα πιο πυκνά λευκά σχήματα συνωθούνταν ανάμεσα στα δέντρα, λευκές μορφές και θραύσματα κυλούσαν βουβά, κρατώντας μάταιες χειρονομίες στον αέρα".


"Κι ευθύς μαζεύτηκαν, από το έρεβος του κάτω κόσμου, ψυχές νεκρών που ο θάνατος τους βρήκε: νύφες, παλικαράκια, συφοριασμένοι γέροντες, κορίτσια τόσο τρυφερά, με λαβωμένη την καρδιά από το πρόωρο πένθος..." (Οδύσσεια-Ραψωδία λ Νέκυια)


"Κάθε θνητή μέρα και μια φρέσκια φουρνιά: μεσόκοποι άντρες, γριές γυναίκες, παιδιά, γυναίκες που πέθαναν στη γέννα, γενειοφόροι, έμποροι φαλακροί, φθισικά κορίτσια με σπουργιτένια στηθάκια".





Ο Λεοπόλδος στριμωγμένος σε μιαν άμαξα μαζί με τον Μάρτιν Κάννιγχαμ, τον Τζακ Πάουερ και τον Σάιμον Ντένταλους, διασχίζει το Δουβλίνο ακολουθώντας την πένθιμη πομπή έως το νεκροταφείο Γκλάσνεβιν, όπου θα γίνει η ταφή του φίλου τους, Ντίγκναμ.


"Πόση γη χρειάζεται ο άνθρωπος;" αναρωτιόταν ο Τολστόι στον τίτλο ενός αριστουργηματικού του διηγήματος, που λάτρευε ο Τζόυς. Δύο μέτρα είναι αρκετά... κατέληγε ο Ρώσος δημιουργός. Πολύ λιγότερα... διατείνεται ο Ιρλανδός: "Θα υπήρχε περισσότερο χώρος αν τους έθαβαν όρθιους. Καθιστούς ή γονατισμένους δεν θα ήταν δυνατόν. Όρθιους; Κάποια μέρα, σε μια κατολίσθηση, θα μπορούσε να ξεπροβάλει από το έδαφος το κεφάλι και το δάχτυλο να δείχνει κάπου. Όλη η γη πρέπει να 'ναι σαν μια κηρήθρα: ορθογώνια κελιά".


Το ταξίδι του Λεοπόλδου Μπλουμ στον κάτω κόσμο είναι μια αριστοτεχνική μαύρη κωμωδία. Το τραγικό στοιχείο είναι άρρηκτα δεμένο με το κωμικό. Ζοφερές περιγραφές του θανάτου διανθισμένες με σαρκαστικό χιούμορ, που σατιρίζει τη στάση των ανθρώπων απέναντί του, αλλά και, παραδόξως, επιτείνει τη δραματικότητα του. Ο Μπλουμ κινείται μεταξύ ζώντων και νεκρών, μεταξύ της Ιστορίας και του παρόντος, αναμετράται με τους νεκρούς του κι ελίσσεται ανάμεσα στους ζωντανούς που τον περιβάλλουν, προκειμένου να κρατηθεί αξιοπρεπώς στο εδώ και στο τώρα.




"Τον θάβουνε. Ήρθαμε να θάψουμε τον Καίσαρα. Αι ειδοί του Μαρτίου ή του Ιουνίου. Ούτε ξέρει ούτε γνοιάζεται ποιος είναι παρών. Αλήθεια ποιος είναι αυτός ο ψηλολέλεκας εκεί κάτω με το αδιάβροχο; Θα ήθελα να ήξερα ποιος είναι. Θα έδινα κατιτί για να το μάθω. Πάντα ξεπετιέται κάποιος που ποτέ δεν ονειρεύτηκες πως θα τον δεις. Θα μπορούσε κανένας να ζήσει μοναχικός σ' όλη του τη ζωή. Ναι, θα μπορούσε. Βέβαια θα χρειαζόταν κάποιον για να τον παραχώσει μετά το θάνατό του, αν και θα μπορούσε να σκάψει τον ίδιο του τον τάφο. Όπως όλοι μας. Μόνον ο άνθρωπος θάβει. Όχι, και τα μυρμήγκια. Η πρώτη σκέψη που κάνει ο καθένας. Θάψτε τους νεκρούς".


Τι στο καλό συμβαίνει με αυτόν τον ξεκάρφωτο κρεμανταλά με το σκωτσέζικο αδιάβροχο (macintosh); Ποιος είναι αυτός ο περίφημος macintosh man, που επανέρχεται φευγαλέα κάθε τόσο στον "Οδυσσέα"; Ποτέ δεν μαθαίνουμε ποιος είναι κι ο ίδιος ο Τζόυς δεν το αποκάλυψε. Διάφορες εικασίες έχουν διατυπωθεί από έγκυρους τζοϋσολόγους, που κυρίως ψάχνουν να βρουν το ομηρικό του πρότυπο. Η πιο πειστική άποψη, ίσως και γιατί με γοητεύει ιδιαίτερα, είναι αυτή του Βλαδίμηρου Ναμπόκωφ: Στο κεφάλαιο, "Σκύλα και Χάρυβδις", μέσα στη Βιβλιοθήκη, ο Στήβεν Ντένταλους μιλάει για τον Σαίξπηρ: "Έκρυψε το δικό του όνομα μέσα στα έργα του, όνομα πανέμορφο, Γουίλλιαμ, εδώ ένας κομπάρσος, πιο εκεί ένας κλόουν, και σαν παλιός Ιταλός ζωγράφος έβαλε το πρόσωπό του σε μια σκοτεινή γωνιά του πίνακά του...". Αυτό ακριβώς έκανε κι ο Τζόυς, βάζοντας τον εαυτό του σε μια σκοτεινή γωνιά του έργου του. Ο macintosh man, που σαν μέσα από όνειρο εμφανίζεται αναπάντεχα μέσα στο βιβλίο, δεν είναι άλλος από τον συγγραφέα. Η ματιά του Μπλουμ συλλαμβάνει φευγαλέα τον ίδιο του τον δημιουργό!




Μεταφραστικά σχόλια


Ο Σωκράτης Καψάσκης, παρά τις φιλότιμες προσπάθειές του, σ' αυτό το κεφάλαιο δεν τα κατάφερε και τόσο καλά. Για να διατηρηθεί εδώ το ανεξάντλητο χιούμορ του Τζόυς, θα έπρεπε η μετάφραση να είναι πιο ευρηματική και εν ανάγκη να απομακρυνθεί από το πρωτότυπο. Κάτι τέτοιο είναι βέβαια πολύ δύσκολο γιατί ο μεταφραστής πρέπει να είναι ταυτόχρονα και σπουδαίος λογοτέχνης, μάστορας της σπιρτόζικης πρόζας.

1. σελ. 20, 9η σειρά: "... εκεί οφείλεται ο πόνος της μέσης του. Η γυναίκα του τού περνάει τη μέση με ζεστό σίδερο." ("... Wife ironing his back"). Πιο σωστή θα ήταν η μετάφραση: "Η γυναίκα του τού κάνει μασάζ στη μέση" (Gifford: ironing=massaging). Σύμφωνα όμως με τον Robert Dent το iron είναι ένα αδόκιμο ρήμα που σημαίνει: to treat with irony. Συνεπώς, ο πόνος του οφείλεται στην ειρωνεία, στο σαρκασμό της γυναίκας του... Θα λέγαμε δηλαδή κάπως πιο ελεύθερα: "...εκεί οφείλεται ο πόνος της μέσης του. Η γυναίκα του τον πρήζει".


2. σελ. 123, τελευταία σειρά: "Το μακρύ του και το κοντό του." ("As broad as it's long"). Με αυτή τη μετάφραση δεν βγαίνει νόημα με τα συμφραζόμενα. Πρόκειται για παροιμία. Ο Μπλουμ θέλει να πει, πως είτε κέρναγε τον Μάρτιν για να του δώσει δωρεάν εισιτήριο για το θέατρο, είτε το αγόραζε ο ίδιος, θα του στοίχιζε το ίδιο. Συνεπώς θα το μετέφραζα με την αντίστοιχη ελληνική έκφραση: "Έρχεται μία η άλλη". Βέβαια εκείνη τη στιγμή η άμαξα περνάει, λογικά, από τη γέφυρα Carlisle (σχόλιο του Kiberd) για την οποία λεγόταν ότι ήταν τόσο φαρδιά όσο και μακρά κι έτσι η παροιμία έρχεται αυτόματα στο νου του Μπλουμ.


3. σελ. 128, πρώτη παράγραφος:"... η σχολή δημοσίων υπαλλήλων, ο σύλλογος καθολικών Γκιλ, το Ινστιτούτο...". Ο σύλλογος καθολικών δεν λέγεται Γκιλ. Το Gill ήταν ένα γνωστό βιβλιοπωλείο του Δουβλίνου, το οποίο αναφέρεται και σε άλλα κεφάλαια του "Οδυσσέα". Συνεπώς είναι: "... ο σύλλογος καθολικών, του Γκιλς, το Ινστιτούτο...". Δυο σειρές πιο κάτω γράφει: "Φανταράκια και υπηρέτριες" ("Chummies and slaveys"). Πιο σωστό θα ήταν: "Τσιράκια και υπηρετριούλες" (Gifford).


4. σελ. 137, πέμπτη σειρά: "Ο πατήρ Φέρεϋ. Ήξερα πως το όνομά του μοιάζει με φέρετρο. Domine-namine. Αγριόφατσα, όπως φαίνεται." Το όνομα θα το έκανα: "Ο πατήρ Φέρετρυ" (Father Coffey - coffin) και αντί για "αγριόφατσα" ("bully about the muzzle") θα έβαζα "σκυλόφατσα", που παραπέμπει πιο εύκολα στον ομηρικό κέρβερο. Επίσης, οχτώ σειρές πιο κάτω γράφει: "Τεθλιμμένοι με πένθος" ("Crape weepers"). Πρόκειται για "επαγγελματίες πενθούντες" από το γραφείο τελετών (Gifford).


5. σελ. 139, προς το τέλος: "Λάζαρε, δεύρο έξω! Και κατέφθασε καθυστερημένος και έχασε τη δουλειά. Σήκω! Τελευταία μέρα σήμερα! Και τότε κάθε φιλαράκος να τρέχει να βρει το συκώτι του, το τσερβέλο του και τα υπόλοιπα από τα υπάρχοντά του. Τρομερά δύσκολο να τα βρει όλα μέσα σ' ένα πρωινό. Δώδεκα γραμμάρια σκόνης μέσα στο κρανίο του. Δώδεκα γραμμάρια και κάτι κόκκους. Σταθμά της Τροίας." ("Come forth, Lazarus! And he came fifth and lost the job...". Ο Τζόυς παίζει με το forth και το fourth που προφέρονται το ίδιο. O Άρης Μαραγκόπουλος μεταφράζει ευρηματικά: "Δεύρο έξω πρώτος Λάζαρε. Βγήκε δεύτερος κι έχασε τη δουλειά...". Σε αυτή την μεταφραστική επιλογή διατηρείται το χιούμορ του Τζόυς. Σύμφωνα όμως με μια παρατήρηση του Σάββα Παύλου, που ανακάλυψα στο διαδίκτυο, ο Λάζαρος στην εκκλησιαστική γραμματεία αναφέρεται ως "τετραήμερος" κι ως "τεταρταίος", επειδή έμεινε στον τάφο για τέσσερις μέρες.Σε αυτή την περίπτωση θα το μεταφράζαμε ως εξής: "Λάζαρε, δεύρο έξω τεταρταίος. Αυτός όμως βγήκε πέμπτος κι έτσι έχασε τη δουλειά".
Επίσης, λίγο πιο κάτω, τα σταθμά είναι της Τρουά, μιας γαλλικής πόλης όπου βρίσκονται τα πρότυπα σταθμά, αλλά θα μπορούσε να μεταφραστεί κι ως Τροία αφού στα αγγλικά είναι Troy.


6. σελ.142, στο τέλος της πρώτης παραγράφου: "Η επιθυμία να κρατηθείς από κάποιον" ("Desire to grig people"). Εδώ μιλάει για ηδονές χρησιμοποιώντας μια σπάνια λέξη (grig). Πιο σωστό είναι: "Η επιθυμία να φουντώνεις άλλους". (Gifford-Kiberd)


7. σελ. 143 προς 144: "Λένε πως ο Ροβινσώνας Κρούσος ήταν ένας άνθρωπος της φύσης." (...was true to life"). Πιο σωστό είναι: "Λένε πως ο Ροβινσώνας Κρούσος ήταν μια ρεαλιστική ιστορία". Και οι προηγούμενες 6-7 προτάσεις έχουν κάποια μικροπροβλήματα στη μετάφραση. Πρόκειται για το απόσπασμα με τον macintosh που το έχω μεταφράσει πιο πάνω.



8. σελ. 150, ένατη σειρά: "Κρύο κοτόπουλο, πούρα, λικέρ μάρκας Τάνταλος" (Cold fowl, cigars, the Tantalus glasses"). Το σωστό είναι: "Κρύο πουλερικό, πούρα, του Ταντάλου οι καράφες". Πρόκειται για τρεις μικρές κρυστάλλινες και χειροποίητες καράφες που χρησιμοποιούσαν για πολύτιμα αποστάγματα και μπορούσες να τις ανοίξεις μόνον αν είχες το κλειδί για να τις απελευθερώσεις. Στο απόσπασμα αυτό ο Μπλουμ αναπολεί την πολυτέλεια κάποιων δεξιώσεων. Σύμφωνα με τον Όμηρο, η επιβληθείσα θεία και αιώνια καταδίκη του Τάνταλου ήταν η ακόλουθη: Αφού κεραυνοβολήθηκε από τον πατέρα των θεών Δία κατήλθε στον Άδη, όπου κατ΄ εντολή των θεών, διατηρουμένων των έμβιων αναγκών, τοποθετήθηκε σε λάκκο γεμάτο νερό κάτω ακριβώς από κλαδιά δένδρων, που ήταν γεμάτα με ποικίλους καρπούς. Πεινώντας όμως και διψώντας αφόρητα, μόλις άπλωνε το χέρι του να κόψει καρπούς, τα κλαδιά υψώνονταν αμέσως, όταν δε έσκυβε να πιει νερό, αυτό εξαφανιζόταν ή απομακρύνονταν από τα πόδια του. Η θεία και αιώνια αυτή τιμωρία έμεινε περισσότερο γνωστή ως «μαρτύριο του Ταντάλου». Κάπως έτσι βασανιζόταν κι αυτός που λαχταρούσε το ποτό που βρισκόταν σ' αυτές τις καράφες αλλά δεν είχε το κλειδί κι από κει πήραν την ονομασία τους.

9. σελ. 150, τελευταία πρόταση του κεφαλαίου: "Πόσο σπουδαίοι ήμαστε σήμερα το πρωί" ("How grand we are this morning"). Σωστότερο θα ήταν: "Πόσο μεγαλόψυχοι είμαστε σήμερα το πρωί".




"Αν είχε επιζήσει ο μικρούλης Ρούντυ. Αν τον έβλεπα να μεγαλώνει. Αν άκουγα τη φωνή του μέσα στο σπίτι. Αν τον έβλεπα να περπατάει δίπλα στη Μόλλυ, φορώντας την καλή του φορεσιά. Ο γιος μου. Εγώ μέσα στα μάτια του. Θα ήταν τόσο παράξενη αίσθηση. Γεννημένος από μένα. Υπάρχει μικρή πιθανότητα γι' αυτό. Πρέπει να έγινε εκείνο το πρωινό στην οδό Ρέημοντ, τότε που αυτή ήταν στο παράθυρο κι έβλεπε τα δυο σκυλιά να το κάνουνε, κοντά στον τοίχο που έγραφε Σταματήστε να κάνετε το κακό. Και ο αστυνομικός που κοίταζε ψηλά μ' ένα διάπλατο χαμόγελο. Φόραγε εκείνο το φόρεμα με το σκίσιμο που δεν το μαντάρησε ποτέ της. Ακούμπησέ μου τον, Πόλντυ. Θεέ μου, έχω ανάψει, πεθαίνω γι' αυτό. Έτσι αρχίζει η ζωή".









Σημειώσεις: Οι εικόνες με τη σειρά είναι οι εξής: i) To νεκροταφείο Prospect εκείνη την εποχή. ii)Τάφοι του ίδιου νεκροταφείου σε πιο σύγχρονη φωτογραφία. iii) Σχέδιο γι΄αυτό το κεφάλαιο του "Οδυσσέα" από τη σειρά σχεδίων της Caroline Saltzwedel: "Ο Οδυσσέας στο Αμβούργο", για το βιβλίο του Τζόυς. iv) Έργο της Elisabeth Frink : Η αρπαγή της Περσεφόνης από τον Άδη. v) Οι καράφες του Ταντάλου. vi) Έργο του Arnold Boecklin: Tο νησί των νεκρών (1880), μία από τις πέντε εκδοχές του διάσημου έργου του. Πηγή της έμπνευσής του υπήρξε το Ποντικονήσι, στην Κέρκυρα. vii) "Hades" έργο του Robert Motherwell γι' αυτό το κεφάλαιο του "Οδυσσέα". Η μετάφραση του αποσπάσματος της Νέκυιας είναι του Μαρωνίτη (εκδ. Στιγμή). Η άποψη του Ναμπόκωφ τεκμηριώνεται στο βιβλίο του: Lectures on literature (εκδ. Harcourt). Στο διήγημα του Τολστόι (εκδ. Μαϊστρος), που αναφέρω, είχα αφιερώσει μία από τις πρώτες αναρτήσεις του ιστολογίου μου.

Εργασίες για το σπίτι: α) Ποια σχέση συνδέει το macintosh με το τελευταίο διήγημα των Δουβλινέζων σε ένα χώρο διαφορετικό απ' αυτόν της λογοτεχνίας. β) Ποιος άλλος δημιουργός συνήθιζε να εμφανίζεται φευγαλέα στα έργα του (πάλι σε χώρο διαφορετικό της λογοτεχνίας), γ) Τι παριστάνει το σχέδιο του αφηρημένου εξπρεσιονιστή R. Motherwell.

26 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αυτό το κεφάλαιο που παραπέμπει στην ομηρική Νέκυια, το βρήκα πολύ ενδιαφέρον
Ωστόσο, λέω να αντισταθώ στην παρόρμηση να γράψω όσα έχω σημειώσει, γιατί δεν είμαι εγώ αυτή που κάνει την παρουσίαση.

Παρεμπιπτόντως, αφού κάνετε μια τόσο σχολαστική ανάγνωση και εντρυφείτε σε τέτοιο βαθμό στο κείμενο, μήπως θα έπρεπε να σκεφτείτε στα σοβαρά μια νέα μετάφραση;

Α! Νομίζω ότι ο Φασμπίντερ έκανε ένα πέρασμα σε όλες του τις ταινίες, αν θυμάμαι καλά.

Και λίγος Joyce:
"Τώρα που το σκέφτομαι, κάθε Παρασκευή θάβει μια Πέμπτη..."(σελ. 144)


κ.κ.

NO14ME είπε...

Από την αρχή των αναρτήσεων τούτων νιώθω την ανάγκη να σου πω ένα μεγάλο ευχαριστώ.

Ανώνυμος είπε...

Με ξαφνιάζετε...
Μα γιατί;


κ.κ.

ναυτίλος είπε...

Πάντως θα με ενδιέφεραν οι σημειώσεις σου. Θα μπορούσες έστω κι επιλεκτικά να γράψεις κάποιες.
Οι διορθώσεις που κάνω στο μεταφρασμένο κείμενο και που βέβαια είναι πολύ περισσότερες από αυτές που εμφανίζω στην ανάρτηση (αυτές είναι μόνο μια επιλογή) βρίσκονται στο προσωπικό μου αντίτυπο, το οποίο έχει γεμίσει σημειώσεις...
Δυστυχώς δεν θεωρώ τον εαυτό μου ικανό για αξιόλογη μετάφραση. Θα το 'θελα αλλά χρειάζεται κάτι παραπάνω και γω δεν το 'χω.
Ο Φασμπίντερ αρκετές φορές πρωταγωνιστούσε κιόλας... Πάντως για κινηματογράφο πρόκειται, και στην α και στην β άσκηση.
Οι απαντήσεις προσεχώς...

NO14ME είπε...

Το ευχαριστώ είναι για το Ναυτίλο αγαπητή Κ.Κ. και λυπάμαι αν έγινε παρεξήγηση! Αλλά και εσείς παράπονο δεν πρέπει να έχετε με τόσες ευχαριστίες για τα πάντα εύστοχα σχόλια που συχνά αφήνετε στο δικό μου ιστολόγιο αλλά και για τις προτάσεις!

Ανώνυμος είπε...

@ΝΟ14ΜΕ:

Sorry, δικό μου λάθος.
Απάντησα χωρίς να προσέξω την...εκδούσα αρχή!
Πάντως, ευχαριστώ πολύ (γενικώς).

@ναυτίλος:

Το φαντάζομαι ότι οι σημειώσεις σας θα είναι περισσότερες από την ανάρτηση, κρίνοντας τουλάχιστον από τις δικές μου, που κρατάω από βίτσιο, χρόνια τώρα, για πολλά από όσα διαβάζω.

Μια μετάφραση, που γίνεται με μεράκι, με γνώση και αγάπη για το κείμενο, δεν χρειάζεται να είναι απαραίτητα επαγγελματική.
Τα ερασιτεχνικά καμιά φορά αξίζουν περισσότερο.
Εδώ που τα λέμε, ο "Οδυσσέας" ήταν έργο ζωής για τον Joyce.
Επομένως και μεταφραστικός άθλος, για όποιον το προσπαθήσει, με τις τόσες δυσκολίες που έχει από μόνο του το έργο.


κ.κ.

Sue G. είπε...

Θαυμάσιες σημειώσεις, ναυτίλε, μα θα μου επιτρέψεις να διαφωνήσω, με το πρώτο μεταφραστικό σχόλιο. Στα χρόνια που έζησε ο Τζόυς (και που γραφόταν ο Οδυσσέας) για τους πόνους της μέσης είχαν διάφορα πρακτικές θεραπείες. Για παράδειγμα, ζέσταιναν κεραμίδια και αφού τα τύλιγαν σ' ένα πανί το εναπόθεταν πάνω στο μέρος που πονούσε. Προφανώς ο Σ.Καψάσκης θέλησε να απομακρυνθεί από την στενή ερμηνεία του όρου και με την απόδοση που κάνει να μεταφέρει στο κείμενο κάτι από το ύφος της εποχής. Χωρίς να έχω διαβάσει τον "Οδυσσέα" για να έχω μια ενιαία άποψη (τώρα έχω αποσπασματική επειδή διαβάζω τις αναρτήσεις σου), έχω την εντύπωση πως αν χρησιμοποιήσεις το "Η γυναίκα του τού κάνει μασάζ στη μέση" αλλοιώνεται η εικόνα των πρακτικών και η αίσθηση εκείνης της εποχής, έστω κι αν το "μασάζ" είναι ερμηνευτικά ορθότερο.


ΥΓ: Μα καλά, έχεις έργο τον W. Gifford?!

Ανώνυμος είπε...

Το τελευταίο διήγημα στους Δουβλινέζους είναι
"Ο νεκρός".
Λοιπόν, νομίζω ότι πάνω σ' αυτό στηρίχτηκε η ταινία με τον τίτλο της συλλογής.(Οι Δουβλινέζοι)
Ή κάνω λάθος;


κ.κ.

Johnny Panic είπε...

κύριε! κύριε! Το β είναι ο Χίτσκοκ!
Τώρα για Νεκρούς και σινεμά μόνο τους Νεκρούς του Χιούστον μπορώ να σκεφτώ(αξιόλογη ταινία,παρεμπιπτόντως,ειδικά στο τέλος που ο σκηνοθέτης καταλαβαίνει ότι ο Τζόυς είναι αήττητος).Λοιπόν,στη φιλμογραφία του σκηνοθέτη υπάρχει μια ταινία με τίτλο "The macintosh man". Άρα ο συνδετικός κρίκος είναι ο Χιούστον(λέω εγώ τώρα...) Καλά,για το γ ούτε λόγος!

ναυτίλος είπε...

Ακριβώς το β είναι ο Χίτσκοκ!
Το α είναι πολύ σωστά ο Χιούστον με το κύκνειο άσμα του, τους Νεκρούς! Είχε επίσης γυρίσει τον Mackintosh man με τον Πωλ Νιούμαν, την Ντομινίκ Σαντά και τον Τζέημς Μέησον. Ο Mackintosh (επώνυμο) ήταν ένας "κρυφός" αρχηγός αντικατασκοπείας ο οποίος αν κι αφανής κινούσε τα νήματα... Άρα "The Mackintosh man" σήμαινε ο άνθρωπος του Μάκιντος, ο οποίος ήταν ο Πωλ Νιούμαν. Στα ελληνικά μεταφράστηκε λανθασμένα, όπως άλλωστε συνηθιζόταν στις αρχές του '70: "Ο άνθρωπος με το αδιάβροχο". Λανθασμένα όσον αφορά στο έργο αλλά σωστά σύμφωνα με το πνεύμα του Τζόυς!
Τώρα που το σκέφτομαι και ο Ζακ Τατί στην υπέροχη ταινία του, Playtime, κάνει κάποια περάσματα στο στυλ του macintosh...

ναυτίλος είπε...

Α, ξέχασα τη βαθμολογία σου: 6/10. Δεν είναι κι άσχημα. Σε ανέβασε ο κινηματογράφος αλλά η αφηρημένη ζωγραφική σ' έφαγε...

ναυτίλος είπε...

No14me, χαίρομαι που οι αναρτήσεις μου βρίσκουν τέτοιο κοινό. Εγώ σ' ευχαριστώ!

ναυτίλος είπε...

Sue, δεν έχεις άδικο αν και η λέξη μασάζ είναι πολύ παλιά και τη χρησιμοποιούσαν τον 19ο αιώνα (στο μασάζ χρησιμοποιούσαν πέτρες αλλά όχι σίδερο). Αλλά τότε, θα μου πεις, γιατί χρησιμοποιεί τη λέξη ironing; Το έψαξα αρκετά και τελικά αποδέχτηκα την ερμηνεία του Gifford χωρίς να σημαίνει ότι έχει το αλάθητο. Ωστόσο, ο Robert Dent το αμφισβητεί και θεωρεί ότι το iron είναι αδόκιμο ρήμα που σημαίνει: to treat with irony. Δηλ. ανακάλυψε κάποιες τέτοιες χρήσεις αυτής της λέξης. Συνεπώς η πρόταση θα μπορούσε να σημαίνει ότι η σύζυγός του ήταν τόσο ειρωνική, σαρκαστική στο σπίτι, που του έφερνε πόνο στη μέση... (σύμφωνα πάντα με τον Dent).
Τέλος πάντων ας μη διυλίζω τον κώνωπα.

Sue G. είπε...

Εάν δεν το έκανες (να διυλήσεις τον κώνωπα εννοώ) δεν θα μάθαινες/μαθαίναμε τόσες διαφορετικές ερμηνείες για μία τόσο κοινή λέξη (μου αρέσουν πολύ αυτά τα περίεργα κι άγνωστα...) Εξάλλου, εφόσον είναι αδύνατη η επικοινωνία με τον Τζόυς για να αποσαφηνίσει ο ίδιος την έννοια, η απόδοση είναι, τελικά, θέμα άποψης/επιλογή του μεταφραστή. Ο (έμπειρος) αναγνώστης απλώς τον επιβεβαιώνει ή τον αμφισβητεί - καλή αφορμή για συζητήσεις επί της ουσίας :-))


ΥΓ: Μήπως να έπαιρνε το ποτάμι την απάντηση στο γ); Προσπαθώ αλλά δεν μπορώ να βρω κάποιο νόημα....

ναυτίλος είπε...

Να το πάρει το ποτάμι!
Το σχέδιο παριστάνει τόν, κατά Motherwell, κάτω κόσμο! Αν γυρίσει κανείς ανάποδα (180 μοίρες) την εικόνα θα δει μια αφαιρετική άποψη ενός νεκροταφείου, δηλαδή κάνα δυο κυπαρίσσια και κάτι ακόμα που δεν μπορώ πλήρως να το συλλάβω.
Σκέψου ότι στην αρχή βλέποντας το σχέδιο νόμισα ότι προοριζόταν για άλλο κεφάλαιο και ότι είχε γίνει κάποιο λάθος, ότι ήταν ίσως για την Καλυψώ, όπου ο Μπλουμ πάει στο χασάπικο του Ντούγκλατς και βλέπει στη βιτρίνα να κρέμονται τα χοιρινά μπούτια, τα κρέατα κλπ. Είχα μια τέτοια φωτογραφία εποχής από κρεοπωλείο του Δουβλίνου που ταίριαζε απόλυτα. Αλλά τελικά είχα την έμπνευση να αναποδογυρίσω το λάπτοπ και, νάτος ο Άδης...

Johnny Panic είπε...

Ε όχι! Αφαίρεση αφαίρεση,αλλά αυτό πια παραπάει!!!

Peeping Tom είπε...

Εγώ, πάντως, στην εικόνα είδα και βλέπω ακόμα ξεκάθαρα κάποιον/κάποια που, σκυμμένος/σκυμμένη, κουβαλάει ένα βαρύ φορτίο. Έτοιμος για τεστ Ρορσαχ:)

Sue G. είπε...

Ήλπιζα να ήταν μία από τις τόσες περίεργες, σουρεαλιστικές εντελώς σκέψεις που έκανα (αυτό με το χασάπικο το σκέφτηκα κι εγώ αλλά σε μια νοσηρή εκδοχή του) αλλά... Ήταν τελικά τόσο απλό! :-))

Johnny Panic είπε...

Αφού σας αρέσουν τα αναποδογυρισμένα,δείτε κι αυτό:

http://www.salvadordaliexperts.com/paranoidfacedali.html

(κατά 90 μοίρες)

Johnny Panic είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Johnny Panic είπε...

Δυο φορές προσπάθησα,αλλά δεν ποστάρεται σωστά η διεύθυνση.Γκουγκλάρετε "salvador dali paranoid face" και δείτε το.
(ωραίο ρήμα το "γκουγκλάρω")

ναυτίλος είπε...

Peeping tom, όσο κι αν προσπάθησα δεν μου βγαίνει. Ξέρεις αν βλέπεις με έναν τρόπο κάτι, δύσκολα αλλάζει.

ναυτίλος είπε...

Sue, δεν την είχα σκεφτεί τη νοσοσηρή εκδοχή.

ναυτίλος είπε...

Tζόννυ, μου ήταν άγνωστος ο πίνακας του Νταλί... Πάλι καλά που δεν χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε και καθρέφτη για να τους αποκρυπτογραφήσουμε!

Biologymajor722 είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Biologymajor722 είπε...

Όσον αφορά την εικόνα του Motherwell, εμένα μού θυμίζει και το ταξίδι της παράδοσης των ψυχών των νεκρών από τον ψυχοπομπό Ερμή στο Χάροντα,ώστε να καταλήξουν στο βασίλειο του Άδη.Βέβαια αυτή η μεταφορά γινόταν ,σύμφωνα με την αρχαιοελληνική Μυθολογία,με το διάπλου του ποταμού Αχέροντα,ενώ στην εικόνα το υγρό περιβάλλον προσομοιάζει περισσότερο αυτό της θάλασσας...όμως φαίνεται ξεκάθαρα ένας βαρκάρης με τη βάρκα του, που μας παραπέμπει στον Ερμή.Εξάλλου ας μην ξεχνάμε και τον τίτλο του κεφαλαίου:Άδης.