Απ' το σεντούκι του Ναυτίλου

A. Νέοι θησαυροί

Άγονες ζωές, εκδ. Κοινωνία των (δε)κάτων, μτφ. Γιώργος Ρούβαλης

"Ένας άντρας, μία γυναίκα, δύο παιδιά και ένας σκύλος μέσα σε μια κουζίνα μπορούν πολύ καλά να αντιπροσωπεύσουν την ανθρωπότητα. Και θα επιμείνω σ' αυτό, μέχρις ότου να μου αποδείξουν ότι οι ουρανοξύστες έχουν ψυχή".

Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησαν οι "Άγονες ζωές", ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της βραζιλιάνικης λογοτεχνίας. Στη βιβλιοθήκη μου υπήρχαν, ήδη από καιρό, στα αγγλικά ("Barren lives") μαζί με άλλα δύο βιβλία του Ράμος, την "Αγωνία" και την "Αϋπνία" (στα γαλλικά). Ο Γκρασιλιάνο Ράμος (1892-1953) είναι ένας από τους πέντε μεγάλους συγγραφείς της Βραζιλίας. Αν εξαιρέσω τον Χόρχε Αμάντο, που είναι αρκετά γνωστός στη χώρα μας, οι υπόλοιποι είναι σχετικά άγνωστοι: Η Κλαρίσε Λισπέκτορ (1925-1977) που το πρωτότυπο μυθιστόρημά της: "Κοντά στην άγρια καρδιά" μεταφράστηκε στα ελληνικά πριν από λίγα χρόνια (του είχα αφιερώσει μια ανάρτηση). Ο Machado de Assis (1839-1908) με δύο βιβλία του μεταφρασμένα στα ελληνικά: το αριστουργηματικό, "Επιτάφιος για ένα μικρό νικητή" ("Memórias Póstumas de Brás Cubas"), εκδ. Αστάρτη και "Ο φρενίατρος", εκδ. Αλεξάνδρεια. Τέλος, ο σπουδαιότερος ίσως όλων, ο Joao Guimaraes Rosa (1908-1967), με το θρυλικό του έργο: "Grande Sertão: Veredas", ένα από τα λογοτεχνικά μνημεία του εικοστού αιώνα. Ακόμα και ο τίτλος του θα δημιουργούσε προβλήματα στο μεταφραστή... Το έχω στα γαλλικά με τίτλο "Diadorim", ενώ στα αγγλικά ο τίτλος του είναι: "The Devil to Pay in the Backlands"!!    

Μετά τη σύντομη αυτή βιβλιοπεριπλάνηση στη Βραζιλία, ας ξαναγυρίσω στον, "αγκαθωτό σαν κάκτο", Γκρασιλιάνο Ράμος.

"Γεννήθηκε το 1892 στο Quebrangulo του Alagoas. Παντρεύτηκε δύο φορές κι έκανε επτά παιδιά. Έχει ύψος 1,75. Δεν του αρέσει το περπάτημα. Αντιπαθεί τους γείτονες. Απεχθάνεται το ραδιόφωνο, τα τηλέφωνα, τα κουδούνια και τους φωνακλάδες. Φοράει γυαλιά. Είναι φαλακρός. Δεν έχει ιδιαίτερες προτιμήσεις στο φαγητό. Του είναι αδιάφορη η μουσική. Δεν του αρέσουν τα φρούτα και τα γλυκά.

Το αγαπημένο του ανάγνωσμα είναι η Βίβλος. Έγραψε το πρώτο του βιβλίο στα 34. Του αρέσει να πίνει ρακί. Είναι άθεος. Αδιάφορος για την Ακαδημία. Μισεί την μπουρζουαζία. Αγαπάει τα παιδιά... Του αρέσουν οι βρισιές, είτε στον γραπτό, είτε στον προφορικό λόγο. Επιθυμεί το θάνατο του καπιταλισμού. Γράφει τα βιβλία του το πρωί. Καπνίζει τρία πακέτα τσιγάρα την ημέρα... Παρόλο που τον αποκαλούν απαισιόδοξο, διαφωνεί με όλα. Έχει μόνο πέντε πολυφορεμένα κοστούμια. Γράφει και ξαναγράφει τα βιβλία του αρκετές φορές. Έχει συλληφθεί δύο φορές. Είτε βρίσκεται στη φυλακή είτε είναι ελεύθερος, τού είναι το ίδιο. Γράφει με το χέρι. Έχει λίγα χρέη. Περιμένει να πεθάνει στα 57 του (σημ.: πέθανε στα 61 του)". 

"Μπορούμε να βάλουμε στο χαρτί μόνο τα συναισθήματά μας, τη ζωή μας. Η τέχνη είναι αίμα, η τέχνη είναι σάρκα. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο πέρα απ' αυτό. Οι χαρακτήρες που επινοούμε είναι κομμάτια του εαυτού μας, μπορούμε να εκθέσουμε μόνον ό,τι είμαστε".

Σημείωση: Την κυκλοφορία του βιβλίου την πληροφορήθηκα από το facebook. Στα βιβλιοπωλεία δεν είχε εμφανιστεί, τουλάχιστον μέχρι τώρα. Τελικά το παράγγειλα και το πήρα σήμερα. Κρίμα μια τόσο σημαντική έκδοση, μεταφρασμένη μάλιστα από τα πορτογαλικά, να περνάει απαρατήρητη. Ας ελπίσουμε στο μέλλον να δούμε κι άλλα έργα από τη Βραζιλία. Το κείμενο με τα βιογραφικά στοιχεία είναι ένα απόσπασμα από ένα εκτεταμένο βιογραφικό σημείωμα του βραζιλιάνου συγγραφέα Helio Polvora για τον Ράμος και το βρήκα στα αγγλικά στο διαδίκτυο. Το τελευταίο απόσπασμα είναι από γράμμα του στην αδελφή του.

Υ.Γ: Πριν λίγα χρόνια είχε κυκλοφορήσει με το περιοδικό: Νέα Συντέλεια, ένα ένθετο βιβλιαράκι, αφιέρωμα στη βραζιλιάνικη λογοτεχνία (εισαγωγή και μετάφραση Αντρέα Παγουλάτου) με μερικά διηγήματα του Ρόζα, της Λισπέκτορ και του Ράμος ("Η ζήλια").