"Ποιος, αν κραύγαζα, θα μ' άκουγε απ' τις τάξεις των αγγέλων;"
Το λεπτό και καλαίσθητο βιβλιαράκι του Σταύρου Ζουμπουλάκη χρειάστηκε να μου το προτείνουν επανειλημμένα για το αγοράσω. Για μένα ο Ζουμπουλάκης ήταν ταυτισμένος με την καλύτερη περίοδο της Νέας Εστίας, τότε που το αιωνόβιο περιοδικό άλλαξε πρόσωπο κι άρχισε να γεμίζει τα ράφια της βιβλιοθήκης μου. Παρόλο που είχα διαβάσει και κάποια εξαιρετικά δοκίμιά του, δεν είχα σκοπό να πάρω ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο, που περιγράφει το χρονικό της ασθένειας της αδελφής του. Αυτό που διάβαζα στο οπισθόφυλλο: "Η αδελφή μου, η αρρώστια της και η σχέση μου μαζί της καθόρισαν τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, που κρίνω, ιεραρχώ, αξιολογώ", με έκανε αρχικά να το απορρίψω και στη συνέχεια, παρά τις παροτρύνσεις, να διστάζω να το εντάξω στη βιβλιοθήκη μου. Ας είναι καλά ο Δημήτρης που μου το 'βαλε σχεδόν με το ζόρι στα χέρια, μια μέρα που ήμουν στο βιβλιοπωλείο του Ναυτίλου... Μέσα σε εννέα μήνες το διάβασα τρεις φορές!
Λογοτέχνημα, χρονικό, φιλοσοφικό δοκίμιο ή μήπως θεολογική πραγματεία; Ο Ζουμπουλάκης έχει καταφέρει να δημιουργήσει ένα μοναδικό κράμα αυτοβιογραφικής αφήγησης και δοκιμιακού λόγου. Ένα κείμενο σπαραχτικό, ένα κείμενο για τη ζωή, τη χαρά, τον πόνο και το θάνατο... Ο συγγραφέας του με τον καθημερινό, ζεστό, σχεδόν προφορικό και ειλικρινή του λόγο, σιγά σιγά ξεγυμνώνεται μπροστά στον έκπληκτο αναγνώστη. Και λέω έκπληκτο, γιατί τελειώνοντας το βιβλίο, θα διαπιστώσει ότι κι αυτός ο ίδιος βρίσκεται τελικά ξεγυμνωμένος μπροστά σ' αυτό το θαύμα που, έτσι απλά, ονομάζουμε γραφή ή ακόμα και λογοτεχνία!
Ο αποφθεγματικός λόγος του Ζουμπουλάκη, όπως και των διάσημων συγγραφέων που παρελαύνουν μες στις λίγες σελίδες του βιβλίου, με βάζουν σε πειρασμό να παραθέσω αρκετά αποσπάσματα. Ωστόσο δεν θα το κάνω. Κανένα απόσπασμα, είτε του συγγραφέα, είτε της αναμφίβολα μοναδικής Σιμόν Βέιλ δεν λέει τίποτε αν αποκοπεί από την αφήγηση... Ό,τι και να διαλέξω να γράψω από το βιβλίο, θα το αδικήσει. Μπορεί να ακούγεται υπερβολικό αλλά η ολοκλήρωση της ανάγνωσής του με έκανε να αναθεωρήσω πολλές από τις απόψεις μου για τη ζωή. Πρόκειται για ένα από τα σπάνια βιβλία που όταν τα τελειώσεις δεν είσαι ο ίδιος που ήσουν όταν τα ξεκίνησες.
Τελειώνοντας την ανάρτηση θα παραφράσω τον συγγραφέα λέγοντας κι εγώ ότι το βιβλίο του Σταύρου Ζουμπουλάκη, "Η αδελφή μου", και η σχέση μου μαζί του καθόρισαν τον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, που κρίνω, ιεραρχώ, αξιολογώ!
Σημειώσεις: Τα εικαστικά της ανάρτησης είναι έργα του Έντβαρτ Μουνκ. Θα ήθελα επίσης να παραπέμψω τους φιλόπονους αναγνώστες σε ένα εξαιρετικό άρθρο του Σάββα Μιχαήλ για το βιβλίο, στο The Athens Review τεύχος 36 (Ιανουάριος 2013), με τίτλο "Αγάπης φρυκτωρίαις...". Το μότο του Ρίλκε είναι ο πρώτος στίχος από τις "Ελεγείες του Ντουίνο", σε μετάφραση Σωτήρη Σελαβή, εκδ. Περισπωμένη.(19/20)
12 σχόλια:
Πολλές φορές προσπάθησα να το πάρω αλλά ακριβώς πάνω από την προθήκη του βιβλιοπωλείου εμφανίζονταν οι ενδοιασμοί που είχες κι εσύ... Η ανάρτησή σου, όμως, ναυτίλε, τους διέλυσε. Θαυμάσια!
Αγαπητέ Ναυτίλε,
Σ' ευχαριστώ πολύ για την ευμενή αναφορά σου. Χαίρομαι που η επιμονή μου σου βγήκε σε καλό!
Το μικρό αυτό διαμαντάκι έχει το σπάνιο προνόμιο ν' αντιστέκεται στις ταξινομήσεις.
Ψάχνοντας να βρω τι είναι εκείνο που το κάνει μοναδικό, φίλος καλός μου επεσήμανε: η σπάνια, απόλυτη, απερίφραστη ειλικρίνειά του - το απόλυτο ξεγύμνωμα του αφηγητή, με τα δικά σου λόγια.
Αν μου έλεγαν να αναφέρω βιβλία που με επηρέασαν στην εφηβεία μου, θα υπήρχαν σίγουρα στη λίστα το "Ο αδερφός μου, Γιώργος Σεφέρης" της Ιωάννας Τσάτσου (εκδόσεις Εστία) και τα "Γράμματα στον αδελφό του Θεόδωρο" του Βαν Γκογκ (εκδόσεις Γκοβόστη).
Από το πρώτο αντιγράφω μια φράση του Σεφέρη από ένα γράμμα που έστειλε απ' το Παρίσι στις 23 Ιουλίου 1923 στην αδερφή του (σελ.221): "Αδερφούλα μου ό,τι και να γίνει, ό,τι και να γίνει, πάντα εσύ θα είσαι η καλή μου, η παλιά μου αγάπη, και η βαθιά σα θρησκεία".
Αγόρασα το βιβλίο του Ζουμπουλάκη νοσταλγώντας αυτή την ηλικία που το (αναγνωστικό) βλέμμα ήταν πιο καθαρό, όπως ακριβώς το βλέμμα της Γιούλας Ζουμπουλάκη στο εξώφυλλο. Μαζί με το βιβλίο πήρα και το "Ο άγνωστος Τόμας Μπέρνχαρντ" εκδόσεις Νάρκισσος. Στο δεύτερο βιβλίο βρήκα μια ωραία φράση του Αυστριακού, που νομίζω περιγράφει έξοχα τη διαδικασία κυοφορίας ενός βιβλίου σαν αυτό που έγραψε ο Ζουμπουλάκης! (σελ. 146). : "Το γράψιμο είναι σα να χτυπάς ξανά και ξανά, το κεφάλι σου σε μια πέτρα, στο ίδιο πάντα σημείο".
Τα σέβη μου!
Αγαπητή lapsus digiti, είναι ένα βιβλίο που θα 'θελα να το 'χα διαβάσει πιο νέος (σήμερα κλείνω τα 50). Δεν πειράζει και τώρα που το διάβασα δεν είναι αργά...
Δεν μπορείς να φανταστείς πόσες φορές έχω κι εγώ νοσταλγήσει αυτό το νεανικό βλέμμα απέναντι στα βιβλία.
Στην εφηβεία μου δεν διάβαζα παρά μόνο σχολικά βιβλία. Η "βολίδα" που με χτύπησε κατακέφαλα στα 18 μου ήταν ο Ξένος του Καμύ για ν'ακολουθήσει η Πανούκλα και η Πτώση.
Υ.Γ. Αχ αυτός ο Μπέρνχαρντ. Ανυπομονώ να καταπιαστώ μαζί του συστηματικά.
Sue, διάβασέ το και δεν θα το μετανιώσεις. Είμαι βέβαιος!
Δημήτρη, εσύ ήσουν που μου το εκθείαζες συνεχώς και είχες απόλυτο δίκιο. Μάλιστα θυμάμαι ότι μου είχες αναφέρει για μια εκλεκτική συγγένεια με το Minima memorialia του Ελεφάντη και κάποιο ακόμα που το ξέχασα.
Χρόνια πολλά και δημιουργικά, Ναυτίλε!
Δικό σας: http://www.youtube.com/watch?v=VUp_du3awI0
Ήταν και για μένα μια αποκάλυψη, κύρια ο ίδιος ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, η ανάγκη του να μιλήσει, κάτι σαν ομολογία ή σαν εξομολόγηση ήταν το βιβλίο. Και βέβαια, οι πολλές αναφορές του σε πρόσωπα και σε ιδέες, μιλά για τον αθεϊσμό, για την αρρώστια, για τον Καμύ, για την Σιμόν Βέιλ, για τον Καίσλερ, για τον Σίνγκερ, αλλά και για πιο προσωπικά, οικογενειακά πράγματα. Ανθρώπινα και απλά. Μας άγγιξε.
Όσο για τον Μπέρνχαρντ, θα μπορούσα να συστήσω τον "ανηψιό του Βίτγκενστάιν".
Χρόνια καλά και πολλά λοιπόν!
Κατερίνα, συμφωνούμε. Τον Ανηψιό τον έχω διαβάσει. Με. την αυτοβιογραφία του θέλω να καταπιαστώ...
Ευχαριστώ για τις ευχές
Lapsus, ευχαριστώ για τις ευχές και για το λινκ από μια αγαπημένη ταινία και με μια αγαπημένη ηθοποιό.
Το πήρα, το διάβασα επιτόπου δυο φορές, θα το ξαναδιαβάσω. Υπέροχο βιβλίο που φοβόμουνα να το διαβάσω.
Απ' ό,τι βλέπω Γιάννη... ομοιοπαθής.
Δημοσίευση σχολίου