Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2018


 Μπουβάρ και Πεκυσέ του Φλωμπέρ







Ο Μπουβάρ και Πεκυσέ είναι από τα ωραιότερα βιβλία που έχω διαβάσει στη ζωή μου και ο φίλος Γιάννης Χατζηκρυστάλλης με το ποστ του μου το θύμισε. Ως αντίδωρο στο πολύτιμο δώρο του, παραθέτω πρόχειρα μεταφρασμένα κάποια αποσπάσματα απο την αλληλογραφία του με μερικά σύντομα σχόλια (σε αγκύλες). Οι φωτογραφίες προέρχονται από μια συλλεκτική έκδοση της βιβλιοθήκης μου.
"Αισθάνομαι ότι ζω ενάντια στη βλακεία της εποχής μου και στην πλημμύρα μίσους, που με πνίγουν... Θέλω να φτιάξω ένα ζυμάρι με το οποίο θα πασαλείψω τον 19ο αιώνα, με τον ίδιο τρόπο που στολίζουν με κόπρο από αγελάδες τις παγόδες της Ινδίας..."
"Θα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο -όχι ένα μυθιστόρημα- με το οποίο θα μπορούσα να φτύσω από ψηλά πάνω στον αιώνα μου, ένα βιβλίο με τίτλο: Τα ψέματα της εποχής μου"
"Ω Γαλλία! Αν και είσαι η χώρα μας, είσαι μια αξιολύπητη χώρα, ας το παραδεχτούμε. Αισθάνομαι κατακλυσμένος από τη βλακεία που την καλύπτει, από την πλημμύρα της ηλιθιότητας κάτω από την οποία εξαφανίζεται. Και νιώθω τον τρόμο που ένιωθαν οι σύγχρονοι του Νώε κάθε φορά που έβλεπαν τη θάλασσα να ανεβαίνει" [Έτσι λοιπόν ο Φλωμπέρ, ως άλλος Νώε, ονειρεύεται να φτιάξει μια κιβωτό, που αντίθετα με την γνωστή, δεν θα έχει σκοπό να διαφυλάξει τα είδη της ζωής αλλά τις μορφές της βλακείας και παραλόγου που κατακλύζουν την εποχή του]
"Oι πλειοψηφίες έχουν πάντα δίκιο και οι μειοψηφίες άδικο. Θα θυσιάσω τους μεγάλους άνδρες σε όλους τους βλάκες και τους μάρτυρες σε όλους τους δημίους"
[Τελικά έχω την εντύπωση ότι ο Φλωμπέρ απολάμβανε την βλακεία με τον ίδιο τρόπο που οι Γάλλοι οινογνώστες απολαμβάνουν το καλό κρασί]. Μιλώντας για τον ρολογά που ερχόταν σπίτι του να συντηρήσει τα ρολόγια, έγραφε στην ανιψιά του: "Αντιλαμβάνομαι ότι αυτός εδώ ο ανόητος καταλαμβάνει ένα κομμάτι της ύπαρξής μου, γιατί είναι βέβαιο ότι είμαι χαρούμενος όταν τον βλέπω. Ω δύναμη της ανοησίας!" 
[Τελικά για να γράψει την ιστορία των δύο "αντιγραφέων", έγινε κι αυτός ο ίδιος ένας αντιγραφέας!] "Γνωρίζετε στους πόσους ανέρχονται οι τόμοι που πρέπει να καταβροχθίσω για τους δυο μου ανθρωπάκους; Πάνω από 1500. To ντοσιέ με τις σημειώσεις μου έχει πάχος πάνω από 8 ίντσες. Αλλά αυτή η υπεραφθονία των εγγράφων δεν με έχει κάνει έναν σχολαστικό. Είμαι βέβαιος γι αυτό!" [Eίναι όμως έτσι; Μήπως τελικά ο Φλωμπέρ διαχέεται σταδιακά μες στους δυο του ήρωες; Μήπως τελικά ο Φλωμπέρ γράφει ένα βιβλίο για τον εαυτό του;]
"Αναρωτιέμαι συχνά γιατί να περνάω τόσα χρόνια πάνω σ' αυτό το βιβλίο και μήπως θα ήταν καλύτερο να γράψω κάτι άλλο. Και απαντώ ότι δεν ήμουν ελεύθερος να διαλέξω και αυτή είναι η αλήθεια".
"Λίγο πριν θανατωθεί, ο Σωκράτης, και ενώ ετοίμαζαν το κώνειο, μάθαινε επίμονα μια μελωδία στον πλαγίαυλο.«Σε τι θα σου χρησιμεύσει;» τον ρώτησαν, «Μα να μάθω αυτή τη μελωδία πριν πεθάνω». Nα λοιπόν ένα από τα σπουδαιότερα μαθήματα ήθους που γνωρίζω και θα ήθελα περισσότερο και από το να κατακτούσα την Σεβαστούπολη, να ήμουν εγώ αυτός που θα το έλεγε!"
"Δεν περιμένω τίποτα περισσότερο στη ζωή μου από αμέτρητα φύλλα χαρτιού για να μαυρίζω", έγραφε ενώ μελετούσε χημεία για το μυθιστόρημά του ομολογώντας πως δεν καταλάβαινε τίποτα! Και λίγο αργότερα ξεσπά: "Ο Μπουβάρ και ο Πεκυσέ με πληρούν σε τέτοιο βαθμό που έχω πια γίνει εκείνοι. Η βλακεία τους είναι η δική μου και πεθαίνω".[Ο Φλωμπέρ γίνεται πρώτα Μπουβάρ και Πεκυσέ και στη συνέχεια οι δυο τους γίνονται Φλωμπέρ!] 
"Μια θλιβερή ιδιότητα αναπτύχθηκε σταδιακά στο πνεύμα τους, να μπορούν να διακρίνουν τη βλακεία και να μην την ανέχονται πια"
[Ένα μεγαλειώδες μυθιστόρημα, ένας αντίστροφος Φάουστ, μια οδύσσεια προς την μάταιη κατάκτηση όλης της γνώσης]






[