Ο 49χρονος Μάριο έχει μόλις πεθάνει αιφνιδίως από ανακοπή και η χήρα του, Κάρμεν, αγρυπνά δίπλα στο ανοιχτό φέρετρο και επί πέντε ώρες του μιλά ακατάπαυστα, ουσιαστικά ψέλνοντάς του τον εξάψαλμο, για τη σχέση τους και τις διαφορετικές αντιλήψεις τους για τη ζωή.
Το μυθιστόρημα του Ντελίμπες, εκδόθηκε στην Ισπανία το 1966 και δικαίως θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα της ισπανικής λογοτεχνίας. Είναι εντυπωσιακό πώς μέσα σε πέντε ώρες (εγώ βέβαια χρειάστηκα δεκαπέντε) ξεδιπλώνεται η ιστορία μιας ολόκληρης χώρας και αντιπαραβάλλονται οι απόψεις των μελών μιας κοινωνίας που βρίσκεται κάτω από το ζυγό μιας δικτατορίας. Σε μια απλοϊκή, επιφανειακή ανάγνωση θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει τη χυμώδη, διαχυτική και διψασμένη για ζωή Κάρμεν, συντηρητική, φιλοφρανκική, προσκολλημένη στους τύπους και τη θρησκεία ενώ τον Μάριο έναν προοδευτικό, αντιφρανκικό δάσκαλο και με αυτές τις ταμπέλες (που θα κολλήσει λίγο πολύ σε όλους τους χαρακτήρες του μυθιστορήματος) να φτάσει στην τελευταία σελίδα. Αν ήταν έτσι (άσπρο-μαύρο), αμφιβάλλω αν θα ήξεραν πολλοί σήμερα το μυθιστόρημα του Ντελίμπες. Δεν θα μεταφραζόταν σε δεκάδες γλώσσες και δεν το διαβάζαμε 53 χρόνια μετά. Το δίπολο Κάρμεν-Μάριο είναι διαχρονικό και βρίσκεται ίσως μέσα σε πολλούς από μας. Είναι το αντίστοιχο του Σάντσο Πάντσα-Δον Κιχώτης, είναι η γη και ο ουρανός, πάντα απέναντι και πάντα μαζί...
Η λογοτεχνία όμως είναι πρώτα απ' όλα γλώσσα και τίποτα από τα παραπάνω δεν θα ίσχυε, αν τη μετάφραση δεν την είχε αναλάβει ο Παλαιολόγος. Δεν τον γνωρίζω προσωπικά αλλά πρέπει να πρόκειται για χαρισματικό μεταφραστή. Η προφορική γλώσσα της Κάρμεν, μια αστή της επαρχίας, είναι συγκλονιστική, γεμάτη λαϊκές εκφράσεις και παροιμίες (μέτρησα πάνω από είκοσι) ενώ το μόνο που μου θύμιζε ότι διάβαζα ένα ισπανικό, και όχι ελληνικό, μυθιστόρημα ήταν τα ονόματα και τα τοπωνύμια. Άλλωστε, η μετεμφυλιακή Ισπανία του '60 δε νομίζω να διέφερε και πολύ από την αντίστοιχη της χώρας μας.
Με αφορμή την ανάγνωση του:
1. Seat 600, Citroën Tiburón ή ποδήλατο; Είναι θέμα στυλ...
2. Ο Μιγκέλ Ντελίμπες (1920--2010) είναι μικρανιψιός του Γάλλου συνθέτη Λεό Ντελίμπ (1836-1891), η πιο φημισμένη μουσική σύνθεση του οποίου ήταν η Κοπέλια.
3. Το μυθιστόρημα-σύνθεση αποτελείται από ένα πρελούδιο και θέμα (σε τριτοπρόσωπη αφήγηση), 27 κεφάλαια-παραλλαγές πάνω στο κύριο θέμα, που ξεκινούν με αποσπάσματα από την Γραφή (προφορικός λόγος σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση) και τέλος, μία coda (επίσης σε τριτοπρόσωπη αφήγηση).
4. Το μυθιστόρημα έχει ανέβει αρκετές φορές στη σκηνή, με πιο γνωστή εκείνη στην οποία τον ρόλο της Κάρμεν είχε υποδυθεί η Λόλα Ερρέρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου