Όταν ο Ορφέας στράφηκε προς τα πίσω και κοίταξε την Ευρυδίκη, την έχασε για δεύτερη φορά και μάλιστα για πάντα. Ο Προυστ δεν στρέφεται ποτέ προς τα πίσω. Tο "Από τη μεριά του Σουάν" δεν είναι το βιβλίο ούτε του θρήνου ούτε της νοσταλγικής ενατένισης αλλά της αναβίωσης. Ο παράδεισος δεν έχει χαθεί για κείνους που έχουν καταλάβει πως ο χρόνος έχει διατηρηθεί μες στις αναμνήσεις. Ο χρόνος δεν περνάει και φεύγει αλλά συσσωρεύεται. Η παιδική ηλικία δεν πεθαίνει, απλώς αποτραβιέται μέσα μας. Η μεριά του Σουάν είναι ο παράδεισος των παιδικών ερώτων αλλά και η επιβίβαση για τα Κύθηρα... Ο κήπος της Εδέμ, ο κήπος του Κομπραί, ο κήπος του Σανς-Ελυζέ: η παιδική ηλικία γνωρίζει τις ηδονές μες στους κήπους της υπαίθρου. Σύντομα ο νεαρός άντρας θα μπει στα σαλόνια, στην αποπνικτική ατμόσφαιρά τους και ο συγγραφέας θα συνθέσει το μυθιστόρημά του μέσα σε ένα δωμάτιο με θέρμανση, κλειστά παντζούρια, κατεβασμένες κουρτίνες και τοίχους μονωμένους με φελλό. Να γερνάς, για τον Προυστ, σημαίνει να στενεύεις τον χώρο, να περιορίζεις τις ηδονές, να συμπυκνώνεις τον χρόνο μες στη μνήμη. Να γερνάς σημαίνει να γράφεις, σημαίνει να ξαναβρίσκεις την παιδική σου ηλικία... Σημαίνει να "ανακτάς" τον χαμένο χρόνο και να τον μετατρέπεις, χάρη στην Τέχνη, σε χρόνο αιώνιο... Το προυστικό cogito είναι το: "Θυμάμαι, άρα υπάρχω"!
(Τhierry Laget, μια επιλογή από τα σχόλιά του για τον πρώτο τόμο του Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, σε μετάφραση δική μου, Gallimard 1992)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου