Ρομπέρτο Μπολάνιο, εκδ. Άγρα, μτφ. Έφη Γιαννοπούλου
"Η μυστική ιστορία είναι εκείνη που δεν θα μάθουμε ποτέ, αυτή που ζούμε κάθε μέρα, ενώ σκεφτόμαστε ότι ζούμε, ενώ σκεφτόμαστε ότι τα έχουμε όλα υπό έλεγχο, ότι δεν μας διαφεύγει τίποτα ιδιαίτερα σημαντικό. Όμως όλα είναι σημαντικά, γαμώτο! Το ζήτημα είναι πως δεν το αντιλαμβανόμαστε".
(Ρ. Μπολάνιο)
Περιπέτειες
Κάθε ανάγνωση είναι μια περιπέτεια και κάθε διήγημα του Μπολάνιο έχεις την αίσθηση ότι αφηγείται μια περιπέτειά του. Αλλά και η γνωριμία μου με τον Μπολάνιο υπήρξε περιπετειώδης. Ποιος ήταν αυτός ο Χιλιανός που εμφανίζεται σαν μετεωρίτης και με τη μία έρχεται να θρονιαστεί στην πρώτη σειρά των Λατινοαμερικάνων συγγραφέων; Πρόκειται για έναν συγγραφέα, που ενώ ταλανίζεται από χίλια μύρια βιοποριστικά προβλήματα και βαδίζει ολοταχώς προς το θάνατο, αποφασίζει ξαφνικά να γράψει σε ρυθμούς πυρετώδεις το ένα βιβλίο μετά το άλλο, ως παρακαταθήκη στον αιώνα που ακολουθεί. Αναμφίβολα, δεν ήταν ο πρώτος μεγάλος συγγραφέας που έγραφε με τέτοιο ρυθμό, έχοντας ήδη υπογράψει συμβόλαιο με τον διάβολο, ωστόσο, έχουμε ποτέ αναρωτηθεί, πόσα αριστουργήματα γράφτηκαν με την ψυχή στο στόμα;
"2666", όγκος εντυπωσιακός, τίτλος αινιγματικός... "Πουτάνες φόνισσες", αυτός κι αν είναι τίτλος! Γάλλοι κι Αμερικάνοι τον εκθείαζαν ήδη, ενώ στη χώρα μας δεν είχε κυκλοφορήσει παρά ένα λιανό βιβλιαράκι ("Τελευταία νύχτα στη Χιλή", Μεταίχμιο 2004), που πέρασε απαρατήρητο μες στον βιβλιοκατακλυσμό εκείνων των χρόνων. Ξεκίνησα μετά μανίας να διαβάζω γι' αυτόν τον παράξενο συγγραφέα, που έζησε μεταξύ Χιλής, Μεξικό, Ελ Σαλβαδόρ και Ισπανίας, για να πεθάνει το 2003, σε ηλικία 50 χρονών από το κατεστραμμένο του συκώτι. Ο Καστανιώτης και στη συνέχεια η Άγρα άρχισαν δειλά δειλά να τον εκδίδουν, ενώ εγώ έσπευδα να αγοράσω το τελευταίο του πολυσέλιδο "2666" στα αγγλικά, σε μια θαυμάσια δεμένη έκδοση, θεωρώντας απίθανο να εκδοθεί στη γλώσσα μας... (το ξέρω ότι χρήζω ψυχανάλυσης αλλά αυτό είναι μια άλλη περιπέτεια). Η Άγρα όμως, με μια αιφνιδιαστική κίνηση, ξένη προς τις συνήθειές της, το βγάζει στην κυκλοφορία, σε μια έκδοση που δεν χορταίνω να κοιτάζω και να ξεφυλλίζω, αλλά όχι, προς το παρόν, και να διαβάζω... (το ξέρω πως πρέπει κάτι να κάνω και γι' αυτό...)
Επάγγελμα ρεπόρτερ
Προσπαθώ εδώ και καιρό να εκφράσω την αίσθηση που μου άφησαν τα διηγήματα του Μπολάνιο. Υπάρχει ως γνωστόν, πέρα από το writer's block και το reader's block... (βλ. Markson). Αφού διάβασα κάνα δυο είπα: αυτό είναι όλο κι όλο ο Μπολάνιο; Κάποιες ιστορίες, που θυμίζουν ρεπορτάζ ή ακόμα και κουτσομπολιό, για μερικούς περιθωριακούς που πάνε από το ένα μέρος στο άλλο έως ότου ο συγγραφέας πάψει να ενδιαφέρεται γι' αυτούς; Συνεχίζοντας την ανάγνωση, έγινα σιγά σιγά μέρος του μπολανικού σύμπαντος, για να μην πω πως έγινα κι εγώ ένας ακόμη ρεπόρτερ, που ερευνούσα μια ιστορία για κάποιον άλλον, που είχε ήδη ξεκινήσει να αφηγείται μια ιστορία για έναν που περιπλανιόταν νωχελικά αλλά με αγωνία κάπου στα νότια... Η πύλη που οδηγεί στον κόσμο του Μπολάνιο είναι η εξοικείωση. Οι αφηγήσεις του ξετυλίγονται με ανεπιτήδευτη απλότητα, σε κάνουν μέρος τους, παρασύροντας αναγνώστη, αφηγητή και ήρωες σε έναν κόσμο όχι ιδιαίτερα συναρπαστικό και κάποια στιγμή σ' αφήνουν χωρίς να χρειαστεί να δώσουν εξηγήσεις γι' αυτά που διαδραματίστηκαν ή να κάνουν κάποιες νύξεις γι' αυτά που θα ακολουθήσουν. Καλωσήρθατε, λοιπόν, στον κόσμο του Ρομπέρτο Μπολάνιο! Κι αν κάποιος αναρωτηθεί τι μυστικό κρύβεται πίσω από τις ιστορίες αυτές ή προς τι αυτές οι ανολοκλήρωτες αφηγήσεις, θα του απαντήσω ότι το μυστικό είναι, πως δεν υπάρχει κανένα μυστικό! Υπάρχει μόνο το μυστήριο... το μυστήριο της ζωής, του έρωτα, της αγάπης για την τέχνη και για την αέναη περιπλάνηση.
Ο Γιάννης Χ., ο Ναμπόκοφ και η Τζοάνα.
Όπως σε κάθε αξιόλογη συλλογή διηγημάτων, έτσι και στα "Τηλεφωνήματα", κάποια διηγήματα ξεχωρίζουν ως εξαιρετικά: Ο Σενσίνι, ο Ανρί Σιμόν Λεπρένς, το Ρώσικο διήγημα ή το σχεδόν αριστουργηματικό "Βίος της Ανν Μουρ". Ο Γιάννης Χ. όμως επέμενε ότι το καλύτερο είναι η Τζοάνα Σιλβέστρι, η διάσημη πορνοστάρ που τώρα ζει σε μια κλινική στη Νιμ και δέχεται την επίσκεψη ενός Χιλιανού "ντετέκτιβ", που κάποιον ψάχνει αλλά η Τζοάνα δεν τον καλοθυμάται. Ωστόσο αυτό δεν την εμποδίζει να μας αφηγηθεί ένα παλιό ταξίδι της στo Λος Άντζελες και την τελευταία συνάντησή της με τον μεγάλο πορνοστάρ Τζακ Χολμς. Δηλαδή, ένας ρωτάει για κάποιον (ποτέ δεν μαθαίνουμε γιατί), αλλά η Τζοάνα μας λέει μια ιστορία για έναν άλλον... κλασικό μπολανικό σχήμα. Ο Γιάννης Χ. συνέχισε να επιμένει (με τηλεφωνήματα, snail mails και inbox mails) κι εγώ το ξαναδιάβασα για να συνειδητοποιήσω, στη δεύτερη ανάγνωση, ότι πρόκειται για ένα αναμφισβήτητο αριστούργημα! Τελειώνοντας την ανάρτηση, θα κάνω μάλιστα ένα τηλεφώνημα στον Γιάννη Χ. για να τον ευχαριστήσω για την επιμονή του.
Ο Ναμπόκοφ, όταν τον ρωτούσαν ποιος είναι ο καλύτερος αναγνώστης, απαντούσε ότι είναι αυτός που ξαναδιαβάζει: "Α good reader, a major reader, an active and creative reader is a rereader". Συνεχίζει ο Βλαδίμηρος, αναλύοντας την άποψή του, σε ένα από τα ωραιότερα δοκίμια που έχω διαβάσει για την ανάγνωση (θα μεταφέρω ακόμα μία πρόταση από το δοκίμιο): "Δεν έχουμε ένα φυσικό όργανο (όπως έχουμε το μάτι όταν βλέπουμε έναν πίνακα) για να δει αρχικά ολόκληρη την εικόνα και στη συνέχεια να απολαύσει τις λεπτομέρειές της, αλλά μετά τη δεύτερη ή την τρίτη ή την τέταρτη ανάγνωση, κατά κάποιον τρόπο, αντιμετωπίζουμε το βιβλίο με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε έναν πίνακα".
"Ακούμπησα το χέρι μου στην κοιλιά του και τον χάιδεψα μέχρι που αποκοιμήθηκε. Μετά κατέβηκα λίγο ακόμη και άγγιξα τον πούτσο του, μεγάλο και κρύο σαν πύθωνα". |
Η Τζοάνα, ο Χολμς, ο Ήνγκλις και το πορνό...
Η Τζοάνα Σιλβέστρι είναι μια περίπλοκα απλή ιστορία. Η πορνοστάρ Τζοάνα, στα 37 της, αργοπεθαίνει σε μια κλινική στη Γαλλία, κατά πάσα πιθανότητα λόγω AIDS, όταν δέχεται τις επίμονες επισκέψεις ενός Χιλιανού "ντετέκτιβ" που την ρωτά για έναν κάμεραμαν, τον Ήνγκλις. Η Τζοάνα αντί να του διηγηθεί μια ιστορία για τον Ήνγκλις, μας αφηγείται μιαν άλλη ιστορία για τον αγαπημένο της Τζακ Χολμς, που πέθαινε λόγω του ίδιου ιού, 10 χρόνια νωρίτερα! Στο τέλος δεν θα μάθουμε βέβαια, ούτε ποιος είναι ο Ήνγκλις, που είχε κάνει "φριχτά πράγματα", ούτε τι ακριβώς είχε κάνει, ούτε γιατί τον έψαχνε ο Χιλιανός, ούτε αν πραγματικά ήξερε κάτι γι' αυτόν η Τζοάνα. Τι μαθαίνουμε τελικά; Μέσα από την εντυπωσιακή πρωτοπρόσωπη αφήγηση (σε ύφος dirty pink) της Τζοάνα, βυθιζόμαστε για λίγο στον παράξενο κόσμο της κινηματογραφικής πορνοβιομηχανίας. Έναν κόσμο που κατοικείται, θα 'λεγε κανείς, περισσότερο από σκιές παρά από ανθρώπους. Άλλωστε στην οθόνη, μόνο "σκιές" υπάρχουν...
"Η φωτογραφία που μου δείχνει αυτού του υποτιθέμενου Ήνγκλις είναι παλιά και θολή, εκεί είναι ένας νέος είκοσι τόσο χρόνων, και ο Ήνγκλις που εγώ θυμάμαι είναι ένας τύπος που έχει για τα καλά περάσει τα τριάντα, ίσως και πάνω από σαράντα, ένας σαφής ίσκιος, αν έχει νόημα το οξύμωρο, μια σκιά κατεστραμμένη στην οποία εγώ δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία, αν και τα χαρακτηριστικά του έμειναν στη μνήμη μου, τα γαλάζια μάτια, τα έντονα ζυγωματικά, τα γεμάτα χείλη, τα μικρά αυτιά. Ωστόσο αν τον περιγράψω έτσι θα είναι σαν να τον παραχαράσσω..."
Πέρα από σκιές και φαντάσματα, πέρα από αινίγματα που μετατοπίζονται, αυτό που μένει είναι η Τζοάνα, η τρυφερή ερωτική της σχέση με τον Χολμς και η υποβλητική, αγωνιώδης αλλά και αργή αφήγηση του Μπολάνιο... η απαράμιλλη βραχνή φωνή της (mature πορνοστάρ) Σιλβέστρι, να διηγείται άλλοτε με τρόπο κουβεντιαστό, άλλοτε με τον τρόπο της αθυρόστομης ροζ λογοτεχνίας κι άλλοτε (στο κατώφλι του θανάτου) με τον τρόπο του Καβάφη... την τελευταία συνάντησή της με τον Τζακ.
Θα τελειώσω κάνοντας αναφορά σε μία από τις ωραιότερες σκηνές που μου έχει χαρίσει η λογοτεχνία. Ξεκινάει από το κάτω μέρος της σελίδας 239 και σταματάει στο κάτω μέρος της σελίδας 242. Λυπάμαι που δεν θα παραθέσω απόσπασμα, γιατί αν το κάνω, είναι βέβαιο πως θα έχω προβλήματα λογοκρισίας. Πρόκειται για μια απολύτως hardcore σκηνή. Η Τζοάνα πρωταγωνιστεί σε ένα σύμπλεγμα σκληρού πορνό, όταν εμφανίζεται στα πλατώ αυτοπροσώπως, ως άγγελος επί της γης, ο Τζακ Χολμς. Η συγκίνηση διαχέεται παντού. Σαν ηλεκτρικό ρεύμα διαπερνά ηθοποιούς, καυλιά, κάμερες (ακόμα και τις σκιές πίσω απ' αυτές) και φτάνει ως τον αναγνώστη. Και μόνο γι' αυτήν τη σκηνή, αξίζει να χαρακτηρίσω το εξαιρετικό βιβλίο του Μπολάνιο, αριστούργημα!
"Η φωτογραφία που μου δείχνει αυτού του υποτιθέμενου Ήνγκλις είναι παλιά και θολή, εκεί είναι ένας νέος είκοσι τόσο χρόνων, και ο Ήνγκλις που εγώ θυμάμαι είναι ένας τύπος που έχει για τα καλά περάσει τα τριάντα, ίσως και πάνω από σαράντα, ένας σαφής ίσκιος, αν έχει νόημα το οξύμωρο, μια σκιά κατεστραμμένη στην οποία εγώ δεν έδωσα ιδιαίτερη σημασία, αν και τα χαρακτηριστικά του έμειναν στη μνήμη μου, τα γαλάζια μάτια, τα έντονα ζυγωματικά, τα γεμάτα χείλη, τα μικρά αυτιά. Ωστόσο αν τον περιγράψω έτσι θα είναι σαν να τον παραχαράσσω..."
Πέρα από σκιές και φαντάσματα, πέρα από αινίγματα που μετατοπίζονται, αυτό που μένει είναι η Τζοάνα, η τρυφερή ερωτική της σχέση με τον Χολμς και η υποβλητική, αγωνιώδης αλλά και αργή αφήγηση του Μπολάνιο... η απαράμιλλη βραχνή φωνή της (mature πορνοστάρ) Σιλβέστρι, να διηγείται άλλοτε με τρόπο κουβεντιαστό, άλλοτε με τον τρόπο της αθυρόστομης ροζ λογοτεχνίας κι άλλοτε (στο κατώφλι του θανάτου) με τον τρόπο του Καβάφη... την τελευταία συνάντησή της με τον Τζακ.
Θα τελειώσω κάνοντας αναφορά σε μία από τις ωραιότερες σκηνές που μου έχει χαρίσει η λογοτεχνία. Ξεκινάει από το κάτω μέρος της σελίδας 239 και σταματάει στο κάτω μέρος της σελίδας 242. Λυπάμαι που δεν θα παραθέσω απόσπασμα, γιατί αν το κάνω, είναι βέβαιο πως θα έχω προβλήματα λογοκρισίας. Πρόκειται για μια απολύτως hardcore σκηνή. Η Τζοάνα πρωταγωνιστεί σε ένα σύμπλεγμα σκληρού πορνό, όταν εμφανίζεται στα πλατώ αυτοπροσώπως, ως άγγελος επί της γης, ο Τζακ Χολμς. Η συγκίνηση διαχέεται παντού. Σαν ηλεκτρικό ρεύμα διαπερνά ηθοποιούς, καυλιά, κάμερες (ακόμα και τις σκιές πίσω απ' αυτές) και φτάνει ως τον αναγνώστη. Και μόνο γι' αυτήν τη σκηνή, αξίζει να χαρακτηρίσω το εξαιρετικό βιβλίο του Μπολάνιο, αριστούργημα!
Bonus story
Το διήγημα κάνει σαφή αναφορά στον θρυλικό πορνοστάρ των seventies, Τζων Χολμς (1944-1988). Πέθανε λόγω AIDS στο Λος Άντζελες σε ηλικία 44 ετών. Είχε πρωταγωνιστήσει σε 2250 επίσημες πορνοταινίες... "John Holmes was to the adult film industry what Elvis Presley was to rock 'n' roll. He simply was The King", έλεγαν οι άνθρωποι του χώρου. Στο ζενίθ της καριέρας του είχε ασφαλίσει το πέος του στους Λόυντς για 14 εκατομμύρια δολάρια. Ένα εκατομμύριο για κάθε ίντσα, ισχυριζόταν ο ίδιος. Φημολογείται πως είχε πάει με πάνω από 10.000 χιλιάδες γυναίκες. Και φυσικά δεν ήταν από τα καλά παιδιά καθώς είχε κατηγορηθεί για χρήση ναρκωτικών, μαστροπεία, πορνεία, απάτες, ληστεία, συμμετοχή σε δολοφονία και ξυλοδαρμό γυναικών. Το 1986 βγήκε θετικός στον ιό. Παρόλα αυτά το απέκρυψε και πρωταγωνίστησε σε δύο ταινίες στην Ιταλία, χωρίς να παρθούν προφυλάξεις. Σε μία απ' αυτές είχε παρτενέρ την Τσιτσιολίνα. Πρωταγωνίστησε σε μία τουλάχιστον ταινία gay: "The Private Pleasures of John C. Holmes" (1983). Όλοι οι συμπρωταγωνιστές του σ' αυτό το φιλμ υπέκυψαν λίγα χρόνια αργότερα στον ιό του AIDS.
Η γνωριμία μου μαζί του έγινε κάπου στα 1976 (γύρω στα δεκατρία μου), στις σελίδες ενός σκανδιναβικού πορνοπεριοδικού, που βρήκα σε ένα κλειδωμένο συρτάρι του γραφείου του πατέρα μου, μία μέρα που ξεχάστηκε ξεκλείδωτο...
Σημειώσεις: Οι δύο πρώτες φωτογραφίες είναι από την ταινία του Αντονιόνι: Επάγγελμα ρεπόρτερ (1975), με πρωταγωνιστή τον Τζακ Νίκολσον. Η επόμενη είναι έργο του Jeremy Enecio και συνόδευε τη δημοσίευση του διηγήματος στο Playboy. Στην επόμενη, ο Μπολάνιο και στην τελευταία, ο Τζων Χολμς. Προσοχή! Πρώτα η φωτογραφία του Μπολάνιο και μετά του Χολμς... Πηγή των πληροφοριών μου για τον Τζων Χολμς ήταν η Wikipedia. Το μότο είναι από ένα διήγημα που περιέχεται στις "Πουτάνες φόνισσες". Το δοκίμιο του Ναμπόκοφ ("Good readers and good writers") περιέχεται στο "Lectures on literature" και είναι από το εναρκτήριο μάθημα για το μυθιστόρημα Μάνσφιλντ Παρκ της Τζέην Ώστεν, στο Πανεπιστήμιο Cornell. (19/20)
11 σχόλια:
Το 2666 βρίσκεται στη λίστα των βιβλίων προς ανάγνωση. Ωστόσο, θα πρέπει να πως πως διάβασα το "Τρίτο Ράιχ" και δεν εντυπωσιαστηκα. Λες και βαριόταν όταν το έγραφε...
Το Τρίτο Ράιχ δεν το 'χω διαβάσει. Το επόμενο βιλίο του που θα διαβάσω θα είναι οι "Πουτάνες φόνισσες".
Καλησπέρα Ναυτίλε!
Βρίσκομαι καταμεσής της ανάγνωσης του 2666 και μαζί με την εμπειρία των Άγριων Ντετέκτιβ και του Μακρινού Αστεριού, έχω να δηλώσω ότι ο Μπολάνιο είναι η σπάνια περίπτωση συγγραφέα, ιδιαίτερα χρήσιμη, για την κοινότατη περίπτωση αναγνώστη που ζητά να διαβάσει "κάτι καλό αλλά όχι πολύ βαρύ"! Είναι εκπληκτική η γραφή του. Ωστόσο, πιστεύω ότι τα βιβλία του Μπολάνιο δε θα αντέξουν τόσο πολύ στον χρόνο -- ευτυχώς μέχρι τότε θα έχω πεθάνει, έτσι ώστε να μην χρειαστεί να έρθω αντιμέτωπος με μια ενδεχόμενη διάψευση!
Αφορμή για το σχόλιο μου είναι η φράση σου: "Αναμφίβολα, δεν ήταν ο πρώτος μεγάλος συγγραφέας που έγραφε με τέτοιο ρυθμό, έχοντας ήδη υπογράψει συμβόλαιο με τον διάβολο, ωστόσο, έχουμε ποτέ αναρωτηθεί, πόσα αριστουργήματα γράφτηκαν με την ψυχή στο στόμα;" Ποιους μεγάλους συγγραφείς είχες κατά νου; Θα με ενδιέφερε να μάθω. Σχετικά με τον Μπολάνιο, εξαιτίας ίσως και της χειμαρρώδους γραφής του, με συναρπάζει η σκέψη ότι όλα αυτά τα εξαιρετικά μυθιστορήματα τα έγραψε τα λίγα τελευταία χρόνια της ζωής του. Γιατί είναι άλλο να μιλάμε για το magnus opus μιας γεμάτης ζωής και άλλο για τα αριστουργηματικά κατάλοιπα ενός επιθανάτιου ρόγχου!
Ναυτίλε καλημέρα,
σήμερα φιλοξενείται στις Στάχτες http://www.staxtes.com/2013/12/blog-post_16.html
Ευχαριστώ πολύ -Καλή Εβδομάδα!
Μία μίνι ανθολόγηση του 2666 εν είδει απάντησης στον Μαραμπού:
"Η έννοια του χρόνου, α, η έννοια του χρόνου που έχουν οι ασθενείς, τι θησαυρός κρυμμένος σε μια σπηλιά της ερήμου. Οι άρρωστοι, εξάλλου, δαγκώνουν στ' αλήθεια, ενώ τα υγιή άτομα κάνουν πως δαγκώνουν αλλά στην πραγματικότητα μασάνε αέρα." (σελ. 859)
***
"Έγραψε ένα δοκίμιο για το μέλλον της λογοτεχνίας, όπου η πρώτη λέξη ήταν "τίποτα" και η τελευταία λέξη ήταν "τίποτα". (σελ. 931)
***
"Ο φόβος του Ιβάνοφ ήταν λογοτεχνικής φύσης. Δηλαδή ο φόβος του ήταν ο φόβος που έχει η πλειονότητα των πολιτών που μια ωραία (ή κακή) πρωία αποφασίζουν να κάνουν την άσκηση της γραφής και, κυρίως, της μυθοπλασίας συστατικό στοιχείο της ζωής τους. Φοβούνται μήπως είναι κακοί. Επίσης φοβούνται μήπως δεν αναγνωριστούν. Όμως κυρίως φοβούνται μήπως είναι κακοί συγγραφείς. Φοβούνται ότι οι προσπάθειες και οι κόποι τους θα πέσουν στη λήθη. Φοβούνται το πάτημα που δεν αφήνει αχνάρι. Φοβούνται τα στοιχεία της μοίρας και της φύσης που σβήνουν τα αχνάρια αν δεν είναι βαθιά. Φοβούνται την αποτυχία και τη γελοιοποίηση. Αλλά προπαντός φοβούνται μήπως είναι κακοί. Φοβούνται μήπως κατοικήσουν, μια για πάντα, στην κόλαση των κακών συγγραφέων". (σελ. 938)
***
"Η ανάγνωση σου προσφέρει ηδονή και χαρά που ζεις ή θλίψη γιατί ζεις και προπαντός σου προσφέρει γνώσεις και ερωτήματα. Η γραφή, αντίθετα, συνήθως είναι το κενό. Στα σωθικά του άντρα που γράφει δεν υπάρχει τίποτα. Εννοώ τίποτα που η γυναίκα του να μπορεί να αναγνωρίσει σε μια δεδομένη στιγμή. Γράφει καθ' υπαγόρευση. Το μυθιστόρημά του ή η ποιητική του συλλογή είναι αξιοπρεπείς, α ξ ι ο π ρ ε π ο ύ λ ι κ ε ς, και βγαίνουν όχι απ' την άσκηση του στυλ ή της θέλησης, όπως νομίζει ο φουκαράς εκείνος, αλλά χάρη σε μια άσκηση απόκρυψης. Είναι απαραίτητο να υπάρχουν πολλά βιβλία, πολλά σαγηνευτικά πεύκα, για να καλύψουν με βέλο απ' τα μοχθηρά βλέμματα το βιβλίο που αληθινά έχει σημασία, τη γαμημένη σπηλιά της δυστυχίας μας, το μαγικό άνθος του χειμώνα!
Συμπαθάτε με για τις μεταφορές. Συχνά διεγείρομαι και γίνομαι ρομαντικός. Ακούστε με όμως. Κάθε έργο που δεν είναι αριστούργημα είναι, πως να το πω, ένα έργο με μπόλικο καμουφλάζ. Κάνατε στρατιώτης εσείς, υποθέτω, και καταλαβαίνετε τι εννοώ. Όλα τα βιβλία που δεν είναι αριστουργήματα είναι κρέας για τα κανόνια, ζορισμένο πεζικό, ένα κομμάτι που θυσιάζεται εφόσον αναπαράγει, με πολλαπλούς τρόπους το σχήμα του αριστουργήματος. Όταν κατάλαβα αυτή την αλήθεια, έπαψα να γράφω. Το μυαλό μου, ωστόσο, δεν έπαψε να δουλεύει. Αντιθέτως, επειδή δεν έγραφα, λειτουργούσε καλύτερα. Αναρωτήθηκα: Γιατί ένα αριστούργημα πρέπει να είναι κρυμμένο; Ποιες παράξενες δυνάμεις το παρασύρουν προς το μυστικό και προς το μυστήριο; Ήξερα πια ότι είναι μάταιο να γράφω. Ή ότι άξιζε τον κόπο μόνο αν κάποιος ήταν σε θέση να γράψει ένα αριστούργημα. Οι περισσότεροι συγγραφείς σφάλλουν ή παίζουν. Ίσως είναι το ίδιο πράγμα να σφάλλεις και να παίζεις, ίσως είναι οι δυο όψεις του ίδιου νομίσματος. Στην πραγματικότητα ποτέ δεν παύουμε να είμαστε παιδιά, τερατόμορφα παιδιά γεμάτα σπυριά και κιρσούς και όγκους και κηλίδες στο δέρμα, όμως παιδιά σε τελική ανάλυση, δηλαδή ποτέ δεν πάψαμε να είμαστε γαντζωμένοι απ' τη ζωή, εφόσον είμαστε ζωή. Επίσης θα μπορούσαμε να πούμε: Είμαστε θέατρο, είμαστε μουσική. Κατά τον ίδιο τρόπο, λίγοι είναι οι συγγραφείς που παραιτούνται. Παίζουμε και παριστάνουμε ότι πιστεύουμε πως είμαστε αθάνατοι. Κρίνουμε λάθος τα δικά μας έργα και επίσης πέφτουμε έξω όταν κρίνουμε τα έργα των άλλων. Καλή αντάμωση στο Νόμπελ, λένε οι συγγραφείς όπως άλλοι λένε καλή αντάμωση στην Κόλαση". (σελ. 1021 -1022)
***
Σελίδες 1041-1042
ΥΓ. Έχω διαβάσει, εκτός απ' το "Τρίτο Ράιχ", όλα του τα βιβλία που κυκλοφόρησαν στα ελληνικά, καθώς και ποιήματα, στα αγγλικά και στα ισπανικά, συνεντεύξεις αλλά και μαρτυρίες από αξιόπιστες -και λιγότερο αξιόπιστες- πηγές με αφορμή και την έκθεση στο CCCB. Με διαφορά η πιο συγκινητική είναι αυτή του ιδιοκτήτη του βίντεο κλαμπ στο Μπλάνες, στο μαγαζί του οποίου ο Μπολάνιο πέρναγε πολλά απογεύματά του, όπου, ανάμεσα σε άλλα, αναφέρει ότι ο συγγραφέας διάβαζε παντού και πάντα, ακόμη και μέσα σε μία κινηματογραφική αίθουσα, αλλά και αυτή της Carmen Pérez de Vega, της τελευταίας του συντρόφου, που τον οδήγησε στο νοσοκομείο, όπου και κατέληξε κι έμαθα αυτό που ήδη είχα καταλάβει απ' τις αναγνώσεις μου, ότι δηλ. ο Μπολάνιο θα έδινε και το δεύτερο συκώτι του για τη λογοτεχνία, όπως ο Χάκκας το τρίτο του νεφρό.
Τα σέβη μου σε όλους!
Lapsus digiti σ' ευχαριστώ για την προεπισκόπηση που μου πρόσφερες. Απέχω πολύ από τα συγκεκριμένα αποσπάσματα που ανθολόγησες και πλέον επιθυμώ να επισπεύσω την ανάγνωση για να τα απολαύσω με τα δικά μου μάτια που "διαβάζουν" διαφορετικά όταν περικλείονται από την αύρα της λογοτεχνικής ανάγνωσης!
Με αποστόμωσες "δια στόματος" Μπολάνιο! Σίγουρα, η αστείρευτη αγάπη του για την λογοτεχνία, αποτελεί και το πιο γοητευτικό κομμάτι των βιβλίων του. Όπως ο Μπόμπι Φίσερ ζούσε (πρωτίστως) για το σκάκι και όχι από το σκάκι, κάπως παρόμοια και ο Μπολάνιο, ζούσε για την λογοτεχνία και όχι από αυτήν. Είτε μείνει στον χρόνο είτε ξεχαστεί, διαβάζοντάς τον, μόνο κερδισμένος μπορείς να βγεις!
Καλό βράδυ.
Μαραμπού, είναι για μένα αδύνατον να προβλέψω ποια βιβλία θα κερδίσουν το στοίχημα με τον χρόνο. Για παράδειγμα δεν έχουμε παρά να δούμε λίστες βραβευμένων βιβλίων προ 50 χρόνων... Σε τελευταία όμως ανάλυση δεν με αφορά καθώς παραμένω αναγνώστης και τίποτε άλλο. Έχω ωστόσο την αίσθηση ότι ο Μπολάνιο θα επιβιώσει, αντίθετα με πολλούς άλλους που σαρώνουν τα Μπούκερς ή μαζεύουν αφειδώς τους επαίνους πολλών κριτικών. Η γραφή του έχει αυθεντικότητα και ποίηση.
"Με την ψυχή στο στόμα" γράφτηκε ο Οδυσσέας, από έναν Τζόυς που ταλανιζόταν από χίλια μύρια βιοποριστικά προβλήματα, από τα δόντια του, τα μάτια του (ήταν σχεδόν μισότυφλος και έκανε αλλεπάλληλες αποτυχημένες εγχειρήσεις) και το έλκος του (από το οποίο πέθανε τελικά). Επίσης οι τρεις τελευταίοι τόμοι του "Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο" καθώς ο Προυστ, άρρωστος και αδύναμος δεν μπόρεσε να τους αναθεωρήσει, να τους συμπληρώσει και να τους διορθώσει... Κυκλοφόρησαν μετά θάνατον. Ο Προυστ ουσιαστικά παρέδιδε τον κάθε τόμο (από τους 7) σε πολύ μικρότερο μέγεθος από το τελικό, αφού κατά τις διορθώσεις πρόσθετε ένα σωρό προτάσεις και παραγράφους.
Ο Άνθρωπος χωρίς ιδιότητες που γραφόταν για πάνω από 20 χρόνια από τον Μούζιλ, που όσο ζούσε δεν κατάφερε να τελειώσει το έργο του καθώς αντιμετώπιζε τον Ναζισμό (η γυναίκα του ήταν εβραία) και την εύθραστη υγεία του (είχε πάθει εγκεφαλικό από τα 54 χρόνια του και πέθανε στα 61).
Σίγουρα υπάρχουν κι άλλα, απλώς αυτά είχα κυρίως στο μυαλό μου όταν το έγραφα.
Έχεις δίκιο, διαθέτει αυθεντικότητα η γραφή του. Όσο περισσότερο προχωρώ την ανάγνωση του 2666, αρχίζω σιγά σιγά να αναθεωρώ (Γηράσκω αεί αναθεωρών, που έλεγε και ο Μανόλης Αναγνωστάκης).
Ευχαριστώ για τις απολαυστικές πληροφορίες!
Αγαπητέ Ναυτίλε, για μένα ο Μπολάνιο έχει γράψει μερικά από τα πιο συγκλονιστικά (Η επιστροφή, Μπούμπα, Μέρες του '72, Βίος της Αν Μουρ, για πχ)και μερικά από τα πιο αδιάφορα (Συνάντηση με τον Ενρίκε Λιν, Φωτογραφίες, Προεικόνιση του Λάλο Κούρα, κλπ) διηγήματα που έχω διαβάσει. Το ίδιο και με τα μεγάλα βιβλία του. Ξαναδιάβασα το "Τζοάνα Σιλβέστρι". Νομίζω ότι η συγκεκριμένη σκηνή είναι όντως καλή αλλά τη χαλάει λίγο αυτό που λέει ότι η παρουσία του Χολμς "καθαγίαζε όλο αυτό". Νομίζω ότι δεν χρειάζεται η χειραγώγηση-επεξήγηση του συγγραφέα για να αντιληφθούμε την ουσία της σκηνής. Περιμένω την κρίση σου για τις Πουτάνες...
Στέλιος
Δημοσίευση σχολίου