Νορβηγικό δάσος

Χαρούκι Μουρακάμι , εκδ. Ωκεανίδα , μτφ. Μ. Αγγελίδου .

" I once had a girl / Or should I say / She once had me ."
Έτσι αρχίζει το δημοφιλές τραγούδι "Norwegian wood" των Beatles , απ' όπου κι ο τίτλος του μυθιστορήματος του Μουρακάμι . Σε αυτούς τους τρεις στίχους μπορεί κάλλιστα να συνοψιστεί η υπόθεση του βιβλίου . Το Νορβηγικό δάσος είναι ένα ιδιόμορφο μυθιστόρημα ενηλικίωσης ... κάτι σαν το "Μαγικό βουνό" του Τόμας Μαν .

Ενώ ο 37χρονος Τόρου Βατανάμπε ακούει το τραγούδι των Beatles ανακαλεί τα ταραγμένα φοιτητικά του χρόνια στο Τόκιο . Το "Norwegian wood" , ως άλλη μαντλέν του Προυστ , τον οδηγεί στα μονοπάτια της περίπλοκης Ναόκο , ένα χρόνο μετά την αυτοκτονία του κοινού τους φίλου .

"Η μουσική άλλαξε . Ίσιωσα τη ράχη μου και κοίταξα έξω από το παράθυρο τα σκούρα σύννεφα που κρέμονταν πάνω από τη Βόρεια Θάλασσα , σκεπτόμενος όλα αυτά που είχα χάσει ήδη στη ζωή μου : τον χαμένο καιρό , τους φίλους που είχαν πεθάνει ή εξαφανιστεί , τα συναισθήματα που δεν επρόκειτο να ξαναζήσω ."

Η μνήμη παίζει περίεργα παιχνίδια γιατί "Μνήμη δεν είναι παρά η περίεργη φυσική να βλέπεις τη σκιά ενώ το αντικείμενο δεν υπάρχει πια" και πράγματι η Ναόκο δεν υπάρχει πια .

"Αλλόκοτο πράγμα η μνήμη . Όταν πατούσα πράγματι με τα δυο μου πόδια σ' εκείνο το λιβάδι , καμιά προσοχή δεν έδωσα στο τοπίο γύρω μου . Στιγμή δεν μου πέρασε απ' το νου ότι θα έμενε χαραγμένο στη μνήμη μου κι ούτε φανταζόμουν ότι δεκαοχτώ χρόνια αργότερα θα το θυμόμουν με τόσες λεπτομέρειες . Τη μέρα εκείνη δεν έδινα δεκάρα για το σκηνικό . Σκεφτόμουν τον εαυτό μου . Σκεφτόμουν την όμορφη κοπέλα που περπατούσε δίπλα μου . Σκεφτόμουν εμάς τους δυο μαζί κι ύστερα πάλι τον εαυτό μου ...ήμουν ερωτευμένος . Ήταν ένας έρωτας με δυσκολίες ."

Ο Τόρου ένας νέος στα τέλη της δεκαετίας του '60 βρίσκεται εν μέσω της δίνης των φοιτητικών ταραχών , της καταθλιπτικής Ναόκο , της αυθόρμητης Μιντόρι και του χαρισματικού αλλά αδίστακτου Ναγκασάβα . Στέκεται στη μέση προσπαθώντας να καταλάβει , αυτός "ένας συνηθισμένος άνθρωπος - από συνηθισμένη οικογένεια , με συνηθισμένη μόρφωση , συνηθισμένο πρόσωπο , συνηθισμένες επιδόσεις στο σχολείο , συνηθισμένες σκέψεις μες στο κεφάλι του ."

Ο θάνατος σαν επιδημία προσβάλλει τους γύρω του δίνοντας συχνά στο μυθιστόρημα μια ατμόσφαιρα ζοφερή αλλά και υποβλητική , που φθάνει στο αποκορύφωμα της κατά την επίσκεψη του Τόρου Βατανάμπε , ως άλλου Χανς Κάστορπ , σε ένα σανατόριο , στο "μαγικό βουνό" στα ορεινά του Κιότο , όπου είχε αποσυρθεί η Ναόκο .

"Περπατώντας προς την πύλη συνάντησα αρκετούς ανθρώπους . Φορούσαν όλοι κίτρινες μουσαμαδιές , σαν της Ναόκο και της Ρέικο , με τις κουκούλες σηκωμένες . Τα χρώματα έλαμπαν με εκπληκτική διαύγεια στη βροχή : το χώμα ήταν σκούρο , σχεδόν μαύρο , τα πεύκα άστραφταν πράσινα , οι περαστικοί με τις κίτρινες μουσαμαδιές έμοιαζαν με πνεύματα από άλλον κόσμο που είχαν την άδεια να βγαίνουν και να περπατούν στη γη μόνο τα βροχερά πρωινά . Δεν περπατούσαν . Πετούσαν πάνω από το έδαφος αθόρυβα , κουβαλώντας εργαλεία , καλάθια , τσουβάλια ."

Μια επίσκεψη που του έδωσε τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσει ότι "ο θάνατος υπάρχει , όχι ως το αντίθετο της ζωής αλλά ως μέρος της".

Η Ναόκο αυτοκτονεί και ο Τόρου γραπώνεται στη γήινη Μιντόρι , στο χείλος του "πηγαδιού" . Αφού όπως του είχε πει κι η Ναόκο από την αρχή της γνωριμίας τους : "Εσύ μην ανησυχείς . Δεν θα πάθεις τίποτα . Εσύ δεν πρόκειται να πέσεις στο πηγάδι ποτέ , ακόμα κι αν τρέξεις εδώ μες στα μαύρα μεσάνυχτα".

Ο Μουρακάμι συνθέτει ένα άνισο μυθιστόρημα , που προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στο απλό , κοινότοπο και στο ονειρικό και υποβλητικό χωρίς να τα καταφέρνει πάντοτε .Ωστόσο μέσα από το φαινομενικά απλοϊκό του ύφος αναδίδεται μια γοητεία αντίστοιχη με αυτή των τραγουδιών των Beatles , με τους απλούς στίχους και τις σύντομες μελωδίες , σαν αυτή του Norwegian wood .

Η αφήγηση κυλάει αβίαστα σαν ήρεμο ποτάμι με απρόβλεπτα όμως υπόγεια ρεύματα , που κάθε τόσο φανερώνονται δίνοντας στο έργο μεταφυσικές διαστάσεις .

Το "Νορβηγικό δάσος" ξεκινάει εντυπωσιακά , παρασύροντας γλυκά τον αναγνώστη στο μικρόκοσμο των ηρώων του , για να καταλήξει δυστυχώς , στα τελευταία κεφάλαια ,στη μετριότητα .

Σημείωση:Ο πίνακας είναι του Γιοκογιάμα Ταϊκάν (Χιονισμένη κορφή με γερανούς) . Ο Χανς Κάστορπ είναι ο ήρωας του "Μαγικού βουνού" του Τόμας Μαν .Βιβλίο , στο οποίο ο Μουρακάμι κάνει (υπερβολικά) πολλές αναφορές . Τον ορισμό της μνήμης με τους μπλε χαρακτήρες δε θυμάμαι από πού τον έχω ανασύρει . Θα προτιμούσα τον τίτλο του βιβλίου στα αγγλικά αφού πρόκειται για τίτλο αγγλικού τραγουδιού.(14/20)