Τετάρτη 27 Νοεμβρίου 2013

Τόμας Μπέρνχαρντ - 1


Βιβλιογραφικά - 1


 
 
 
Ο Τόμας Μπέρνχαρντ (1931-1989) έγραψε συνολικά εννέα μυθιστορήματα και πέντε αυτοβιογραφικά μυθιστορήματα, που συγκροτούν την Αυτοβιογραφία του. Η Αυτοβιογραφία του κυκλοφορεί ολόκληρη στη γλώσσα μας, ενώ από τα μυθιστορήματά του έχουν μεταφραστεί μόνον τα επτά. Λείπουν τα δύο πρώτα. Στα αγγλικά έχουν μεταφραστεί όλα τα παραπάνω, όπως και στα γαλλικά. Γενικά στους αγγλόφωνους τα έργα του Μπέρνχαρντ δεν βρήκαν ιδιαίτερη ανταπόκριση, παρά τις πολύ καλές κριτικές και τις καλές μεταφράσεις. Αντίθετα στη Γαλλία υπήρξε μεγάλη ανταπόκριση κι έχει πια κυκλοφορήσει το μεγαλύτερο μέρος του έργου του από τρεις εκδότες (Gallimard, L' Arche, Arcane 17). Κατά πάσα πιθανότητα, μετά από κάποια χρόνια ο Γκαλιμάρ θα τα μαζέψει όλα και θα τα αναθέσει στη σειρά Pléiade, αφού αναθεωρήσει κάποιες μεταφράσεις.

Στα γερμανικά θα ολοκληρωθεί σύντομα η κριτική έκδοση των Απάντων του: Werke in 22 Bänden, Suhrkamp, σε επιμέλεια Martin Huber και Wendelin Schmidt-Dengler. Να σημειώσω ότι επισήμως αποφεύγεται να ονομαστεί έκδοση Απάντων, αλλά Έργα σε 22 τόμους. Η έκδοση είναι εξαιρετική και επιδοτείται από την Αυστριακή Δημοκρατία. Οι εννέα πρώτοι τόμοι περιέχουν τα μυθιστορήματα (ένας τόμος για το καθένα), ο δέκατος την Αυτοβιογραφία του, οι 4 επόμενοι τις νουβέλες και τα μικρότερα πεζά και οι επόμενοι 6 τα θεατρικά του, ενώ μέσα στο 2014 αναμένονται οι δύο τελευταίοι τόμοι με ποιήματα, άρθρα, ομιλίες και συνεντεύξεις. Για όποιον θα ήθελε να αποκτήσει και τα εννέα μυθιστορήματά του στα γερμανικά, θα πρότεινα την έκδοση: Die Romane, Suhrkamp 2008 (σειρά Quarto, 1840 σελ.) σε επιμέλεια και με επίλογο των επιμελητών των Απάντων του, σε πολύ προσιτή τιμή.

Η βιβλιογραφία αυτή, όπως και οι υπόλοιπες που θα ακολουθήσουν, δεν φιλοδοξεί να είναι πλήρης. Μπορεί όμως να γίνει πληρέστερη και ακριβέστερη με τη βοήθεια κι άλλων μπερχαντικών φίλων που θα σπεύσουν να την συμπληρώσουν ή να την διορθώσουν. Το ιστολόγιο μού δίνει τη δυνατότητα, λόγω της δυναμικής του φύσης, να επεμβαίνω εμπλουτίζοντας και διορθώνοντας την ανάρτηση εσαεί. Συνεπώς, ας τη δούμε ως ένα work in progress, που ποτέ δεν θα αποκτήσει την οριστική του μορφή.

 




Μυθιστορήματα


1. Frost ("Παγωνιά"), Frankfurt/Main: Insel 1963.
Με την "Παγωνιά" πήρε το βραβείο Julius-Campe. Αυτό συνοδευόταν από ένα αξιοσέβαστο ποσό, που του έδωσε τη δυνατότητα πάρει ένα παλιό ετοιμόρροπο σπίτι του 14ου αιώνα στο Όλσντορφ της Άνω Αυστρίας. Ο Μπέρνχαρντ διακατεχόμενος από μια εμμονή για το σπίτι αυτό, συμμετείχε στην ανακατασκευή του επιβλέποντας μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια. Η παντελής έλλειψη διακοσμητικών αντικειμένων του προσέδωσε μια σχεδόν μοναστηριακή αυστηρότητα. 
α) Frost, trans. by Michael Hoffmann 2008, Alfred A. Knopf, New York, 2006.
β) Gel, trad. Boris Simon et Josée Turk-Meyer, Gallimard 1967.  


 
 
 
2. Verstörung ("Διαταραχή"), Frankfurt/Main: Insel 1967.
α) Gargoyles, trans. by Richard and Clara Winston, Alfred A. Knopf, New York, 1970.
Ο τίτλος στα αγγλικά σημαίνει τα αποτροπαϊκά ολόγλυφα (τερατάκια) των παλαιών καθεδρικών ναών (τα λέμε και γκαργκούγια).
β) Perturbation, trad. Guy Fritsch-Estrangin, Paris, Gallimard, 1971. Nouvelle trad. Bernard Kreiss, 1989. 
 
 
 
 
3. Das Kalkwerk, Frankfurt/Main: Suhrkamp 1970.
α) The Lime Works,  trans. by Sophie Wilkins, Alfred Knopf, New York, 1973.
β) La Plâtrière, trad. Louise Servicen, Paris, Gallimard, 1974.
γ) To Ασβεστοκάμινο, μτφ. Ιάκωβος Κοπερτί, Άγρωστις, Αθήνα, 1992.
 

 


4. Korrektur, Frankfurt/Main: Suhrkamp 1975.
α) Correction, trans. by Sophie Wilkins, Alfred A. Knopf, New York, 1979.
O Τζωρτζ Στάινερ με ένα άρθρο του γι' αυτό το μυθιστόρημα, στο Times Literary Supplement, βάζει τον Μπέρνχαρντ στο ίδιο ύψος με τον Κάφκα, τον Μούζιλ και τον Μπροχ. To 1983 κι ενώ ένας από τους πιο χαρισματικούς μεταφραστές του Μπέρνχαρντ, ο McLintock, μετέφραζε το Μπετόν, ο Στάινερ του είπε ότι ο Αυστριακός συγγραφέας δεν θα γινόταν ποτέ δημοφιλής στους αγγλόφωνους αναγνώστες "γιατί η αγγλοσαξονική νοοτροπία διαφέρει θεμελιωδώς από την κεντροευρωπαϊκή". Προς επίρρωση της άποψής του, του αποκάλυψε ότι η "Διόρθωση", ένα από τα σπουδαιότερα βιβλία του αιώνα κατά την άποψή του, πούλησε στις Η.Π.Α μόνον 60 αντίτυπα.
β) Corrections, trad. Albert Kohn, Paris, Gallimard, 1978.
γ) Διόρθωση, μτφ. Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, Αθήνα, 1998. Δεμένη έκδοση μικρού σχήματος σε στυλ Pléiade χωρίς το χαρτί βίβλου. Εντάσσεται στη σειρά Σύγχρονη Κλασική Βιβλιοθήκη, όπως και τα υπόλοιπα βιβλία του Μπέρνχαρντ.
Aπόσπασμα του έργου (8 σελίδες) έχει μεταφραστεί από τον Αλέξανδρο Ίσαρη στο πρόγραμμα του θεάτρου της Νέας Σκηνής το 1991 για το Ρίττερ Ντένε Φος.
 





5. Beton, Frankfurt/Main: Suhrkamp 1982.
α) Concrete, trans. by David McLintock, Alfred A. Knopf, New York, 1984.
H αγγλική έκδοση, Quartet Books Ltd, London, 1989, περιέχει και μια εισαγωγή του Martin Chalmers.
β) Béton, trad. Gilberte Lambrichs, Paris, Gallimard, 1985.
γ) Μπετόν, μτφ. Αλέξανδρος Ίσαρης, Αξιός/Βάστερ, Θεσσ/νίκη, 1988. Εισαγωγή Hannelore Ochs. Πρόκειται αναμφίβολα για μια καλτ έκδοση. Τόσο "άσχημη" που ο Ίσαρης "ανησύχησε" ότι μπορεί να επηρέασε αρνητικά την υγεία του Μπέρνχαρντ, καθώς πέθανε λίγες μέρες αφ' ότου έλαβε το αντίτυπο που του ταχυδρόμησε. Να σημειώσω ότι πρόκειται για την πρώτη μετάφραση έργου του Μπέρνχαρντ στην Ελλάδα. Δεύτερη έκδοση από την Εστία, Αθήνα, 1996. Πήρε το κρατικό βραβείο μετάφρασης το 1997. 
Από ένα κείμενο που διάβασε ο Ίσαρης το 2004 στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής Μεσογείου (ΚΑΜ), παραθέτω τα παρακάτω:
"Η μετάφραση κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 1988 από τις εκδόσεις Αξιός / Βαστέρ της Θεσσαλονίκης σε μια μικρού σχήματος άθλια έκδοση. Τα τυπογραφικά στοιχεία ήταν τεράστια, τα περιθώρια μικρά και στραβά, ενώ το ασπρόμαυρο εξώφυλλο θύμιζε αγγελτήριο κηδείας.
Παρ' όλα αυτά, εκείνο το τόσο άσχημο βιβλιαράκι είχε πολύ μεγάλη επιτυχία, πήρε άριστες κριτικές και εξαντλήθηκε μέσα σε λίγους μήνες. Ο εκδοτικός οίκος έκλεισε, αλλά ο εκδότης πρόλαβε να στείλει ένα αντίτυπο στον Μπέρνχαρντ, που όταν το πήρε στα χέρια του, είπε δύο φορές «Das mag ich gar nicht» που σημαίνει «Δεν μ' αρέσει καθόλου». Ύστερα από λίγες μέρες πέθανε κι εγώ έλεγα αστειευόμενος, πως δεν άντεξε τη θέα ενός τόσο κακόγουστου βιβλίου που έφερε το όνομά του, γι' αυτό εγκατέλειψε πρόωρα τα εγκόσμια.
Στο μεταξύ άρχισα να δέχομαι πολλά τηλεφωνήματα από ανθρώπους που ήθελαν να διαβάσουν το Μπετόν, και δεν το έβρισκαν πουθενά. Απευθύνθηκα σε πολλούς εκδότες και τελικά πήρα θετική απάντηση μόνο από την Εστία, που ενώ αγόρασε αμέσως τα δικαιώματα, καθυστερούσε αδικαιολόγητα την επανέκδοσή του. Επί έξι ολόκληρα χρόνια τηλεφωνούσα στην κ. Καραϊτίδη, η οποία αρνιόταν να κάνει ο,τιδήποτε για να κινήσει τη διαδικασία της έκδοσης. Ύστερα από τρομαχτική πίεση δική μου και του Suhrkamp, έδωσε επιτέλους τη συγκατάθεσή της και το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1996".
 
 
 



6. Der Untergeher, Frankfurt/Main: Suhrkamp 1983.
α) The Loser, trans. by Jack Dawson, Alfred Knopf, New York, 1991. H έκδοση συνοδεύεται από ένα επίμετρο του Mark Anderson.
β) Le Naufragé, trad. Bernard Kreiss, Paris, Gallimard, 1986.
γ) Ο Αποτυχημένος, μτφ. Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, Αθήνα, 1998.
Πρόκειται για το αγαπημένο βιβλίο πολλών μπερνχαντικών φίλων μου.


 

 
 
7. Holzfällen. Eine Erregung, Frankfurt/Main: Suhrkamp 1984.
Το μυθιστόρημα προκάλεσε ένα από τα σκάνδαλα της ζωής του Μπέρνχαρντ καθώς ένας παλιός του φίλος, ο συνθέτης Γκέρχαρντ Λάμπερσμπεργκ, αναγνωρίζει τον εαυτό του στο πρόσωπο του Αουερσμπεργκ, από τους κεντρικούς χαρακτήρες του μυθιστορήματος και κάνει μήνυση για δυσφήμιση. Το δικαστήριο της Βιέννης αποφασίζει την κατάσχεση του βιβλίου, αποσύρονται όλα τα αντίτυπα από τα βιβλιοπωλεία και απαγορεύεται οποιαδήποτε δημοσίευση. Ο Μπέρνχαρντ δίνει τότε μία συνέντευξη τύπου και απαγορεύει την διανομή των βιβλίων του στην Αυστρία, για όσο βρίσκονται σε ισχύ τα πνευματικά του δικαιώματα, δηλ. έως και 75 χρόνια μετά το θάνατό του. Ξεκίνησε τότε μια μεγάλη διαμάχη που ξεπέρασε τα σύνορα της Αυστρίας. Μετά από 6 μήνες το δικαστήριο αίρει την απαγόρευση, ο Λάμπερσμπεργκ αποσύρει τη μήνυση και ο Μπέρνχαρντ ακυρώνει την απόφασή του.
α) Cutting Timber. An Irritation, trans. by Ewald Osers, Alfred A. Knopf, New York, 1985. Δεύτερη έκδοση σε νέα μετάφραση: Woodcutters, trans. by David McLintock, 1987. 
β) Des arbres à abattre: Une irritation, trad. Bernard Kreiss, Paris, Gallimard, 1986.
γ) Ξύλευση. Ένας Ερεθισμός, μτφ. Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, Αθήνα 1997.



 
 
 
8. Alte Meister. Komödie, Frankfurt/Main: Suhrkamp 1985. To 2011 βγήκε από Suhrkamp μια έκδοση σε μορφή κόμιξ με σχέδια του Nicolas Mahler.
α) Old Masters, trans. by Ewald Osers, Quartet Books Ltd, London, 1989. Ακολούθησε η αμερικάνικη έκδοση: University of Chicago Press, Chicago, 1992. 
β) Maîtres anciens: Comédie, trad. Gilberte Lambrichs, Paris, Gallimard, 1988.
γ) Παλιοί Δάσκαλοι. Κωμωδία, μτφ. Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, Αθήνα, 1994. Συνοδεύεται από έναν ολιγοσέλιδο πρόλογο του μεταφραστή.
Η έκδοση αυτή σηματοδοτεί το ξεκίνημα της συνεργασίας του Τομανά, με τις εκδόσεις Εξάντας της Μάγδας Κοτζιά, που θα ολοκληρωθεί με την κυκλοφορία άλλων πέντε τόμων. Δεν έχει παρά να διαβάσει κανείς μερικές σελίδες της μετάφρασης παράλληλα με το (πολύπλοκο και στριφνό) πρωτότυπο για να νιώσει το πάθος του Τομανά για τον Μπέρνχαρντ.


 
 
 
 
 
 
 
 
 
9. Auslöschung. Ein Zerfall, Frankfurt/Main: Suhrkamp 1986.
α) Extinction, trans. by David McLintock, Alfred A. Knopf, New York, 1996.
β) Extinction. Un effondrement, trad. Gilberte Lambrichs, Paris, Gallimard, 1990.
γ) Αφανισμός. Μια κατάρρευση, μτφ. Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, Αθήνα, 2003.
Aπόσπασμα του έργου (9 σελίδες), με τίτλο "Εξάλειψη", έχει μεταφραστεί από την Τζένη Μαστοράκη στο πρόγραμμα του θεάτρου της Νέας Σκηνής, το 1991, για το Ρίττερ Ντένε Φος. Επίσης, πάλι με τον ίδιο τίτλο, ένα απόσπασμα μεταφρασμένο από τον Βασίλη Πουλαντζά στο πρόγραμμα του θεάτρου της οδού Κεφαλληνίας, το 1999, για το έργο "Πριν την αποχώρηση".
 
 
 
 
 
 

 


Aυτοβιογραφικά μυθιστορήματα


 
 


1. Die Ursache. Eine Andeutung, Salzburg: Residenz Verlag 1975.   
2. Der Keller. Eine Entziehung, Salzburg: Residenz Verlag 1976.
3. Der Atem. Eine Entscheidung, Salzburg: Residenz Verlag 1978.
3. Die Kälte. Eine Isolation, Salzburg: Residenz Verlag 1981.
4. Ein Kind, Salzburg: Residenz Verlag 1982.

Die Ursache; Der Keller; Der Atem; Die Kalte; Ein Kind (Die Αutobiographie), Salzburg: Residenz Verlag 1989. Η πρώτη συνολική έκδοση, στην οποία οι 5 δεμένοι τόμοι των παραπάνω εκδόσεων μπήκαν σε μια θήκη με τον τίτλο γραμμένο κάπως ανεπίσημα.




Die Autobiographie, Frankfurt/Main: Suhrkamp, 2004. Πρόκειται για τον δέκατο τόμο των Απάντων, όπου για πρώτη φορά συγκεντρώθηκαν και τα 5 έργα σε έναν τόμο, αλλά οι τίτλοι πια των έργων βρίσκονται στο εσώφυλλο. 
Autobiographische Schriften: Die Ursache / Der Keller / Der Atem / Die Kälte / Ein Kind, Salzburg: Residenz Verlag, 2007. Οι τόμοι, χαρτόδετοι, μπήκαν πάλι χωριστοί σε θήκη με τον πιο σωστό τίτλο: Αυτοβιογραφικά κείμενα.
Die Autobiographie, Salzburg: Residenz Verlag, 2009. Σε έναν ενιαίο τόμο και σε πιο προσιτή τιμή ενώθηκαν και τα 5 έργα με υπότιτλο τους τίτλους του καθενός.

Ο Μπέρνχαρντ όσο ζούσε δεν θέλησε, παρόλο που τα ξεχώριζε ως μια ενιαία ομάδα, να εκδοθούν και τα πέντε μαζί κάτω από τον τίτλο της Αυτοβιογραφίας, ίσως γιατί δεν είναι αυτοβιογραφία με την κλασική έννοια του όρου. Συνεπώς ο τίτλος είναι κάπως αυθαίρετος. Ο ίδιος τα χαρακτήριζε ως "αυτοβιογραφικά μυθιστορήματα", μη θέλοντας να εγγυηθεί την αλήθεια τους. Είναι τα μόνα έργα του που τα δικαιώματά τους τα έχει ένας αυστριακός εκδοτικός οίκος του Ζάλτσμπουργκ και όχι ο γερμανικός Suhrkamp. Έχει χυθεί πολύ μελάνι γι' αυτήν την παράδοξη επιλογή του Μπέρνχαρντ: Για την απιστία του προς τον περίφημο Siegfried Unseld (1924-2002), διευθυντή των εκδόσεων Suhrkamp, ο οποίος τον στήριξε σε όλη του την σταδιοδρομία (καθώς ο συγραφέας είχε δώσει απροειδοποίητα τα χειρόγραφα στον Residenz), όπως και για το κατά πόσο είναι νόμιμη αυτή η έκδοση, δεδομένου ότι ο Μπέρνχαρντ με τη διαθήκη του απαγόρευσε μετά το θάνατό του την έκδοση των βιβλίων του και το ανέβασμα των έργων του εντός αυστριακών συνόρων. Το Διεθνές Ίδρυμα Τόμας Μπέρνχαρντ, βέβαια, που έχει ιδρύσει ο εκτελεστής της διαθήκης του και ετεροθαλής αδελφός του, Dr. Peter Fabjan, έχει κάνει, κατά καιρούς, κάποιες εξαιρέσεις. Όσο για το ανέβασμα των θεατρικών του, το Αυστριακό κράτος επικαλέστηκε το νομικό επιχείρημα ότι αποτελούν "Εθνική Κληρονομιά", προκειμένου να ξεπεράσει το εμπόδιο της διαθήκης...
Στη βιβλιοθήκη μου, σεβόμενος τη θέληση του συγγραφέα, προτίμησα να βάλω την Αυτοβιογραφία από την έκδοση των Απάντων του Suhrkamp (10ος τόμος).
α) Gathering Evidence. A memoir, trans. by David McLintock, Alfred A. Knopf, New York, 1985.
β) L' Origine, La Cave, Le Souffle, Le Froid, Un Enfant, trad. Albert Kohn, Paris, Gallimard, 1990. Είχε προηγηθεί η έκδοσή τους σε χωριστούς τόμους μεταξύ 1981 και 1984. Το 2007 κυκλοφόρησε στη σειρά Quarto του Gallimard ένας πολυσέλιδος τόμος με τίτλο: Récits (1971-1982), όπου συμπεριλαμβάνονται και τα αυτοβιογραφικά μυθιστορήματα. Ο Γάλλος εκδότης αποφεύγει φρονίμως τον όρο Αυτοβιογραφία.
γ) Αυτοβιογραφία (Η Αιτία. Ένας υπαινιγμός, Το Υπόγειο. Μία αποτοξίνωση, Η Ανάσα. Μία απόφαση, Το Κρύο. Μία απομόνωση, Ένα Παιδί), μτφ. Βασίλης Τομανάς, Εξάντας, Αθήνα, 1995. Συνοδεύεται από έναν πρόλογο του μεταφραστή.


 






Σημειώσεις: Θα ακολουθήσουν Βιβλιογραφικά δελτία και για τις υπόλοιπες ομάδες των έργων του, όπως και μία επιλεκτική για βιβλία που έχουν γραφτεί για τη ζωή και το έργο του. Εννοείται πως τα μυθιστορήματά του κυκλοφορούν πια σε διαφόρων ειδών σειρές από τις εκδόσεις Suhrkamp. Οι γαλλικές του μεταφράσεις είχαν πρωτοεκδοθεί στη σειρά: Du monde entier, ενώ τώρα μερικά κυκλοφορούν στη σειρά Folio (βλ. φωτογραφίες) και κάποια άλλα στη σειρά L' Imaginaire. Εκτός από το Old Masters που κυκλοφορεί από τις εκδ. Chicago University Press, οι υπόλοιπες αγγλικές μεταφράσεις έχουν επανεκδοθεί από τα Vintage books. Στις εικόνες προσπάθησα να βρω τις πρώτες γερμανικές εκδόσεις και κάποιες από τις πρώτες αγγλικές μεταφράσεις, που είχαν αξιόλογο εξώφυλλο. Από κάτω, μια φωτογραφία από τη βιβλιοθήκη μου με τα "Ελληνικά" του Μπέρνχαρντ.


 

 

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Εκτός από την Μπερχαρντιάδα θαυμάζω και τα βιβλία της θρυλικής σειράς του Παναγιώτη Κονδύλη :)

Μαραμπού είπε...

Καλησπέρα Ναυτίλε!

Απολαμβάνω πολύ τις αναρτήσεις σου γιατί τις συνοδεύεις με όμορφο διάκοσμο, πέρα από την ουσία των γραφομένων. Μας παρέχεις χρήσιμες πληροφορίες και τις διανθίζεις με ανέκδοτα για τη ζωή και το έργο των συγγραφέων, τα οποία με διασκεδάζουν αφάνταστα! Ζηλεύω τους αναγνώστες που γνωρίζουν ξένες γλώσσες με επάρκεια ώστε να μπορούν να διαβάζουν βιβλία αγαπημένων τους συγγραφέων, στο πρωτότυπο! Εδώ δικαιώνεται η Ελληνίδα μάνα που γκρίνιαζε συνεχώς, πάρε ένα πτυχίο αγγλικών, δε ξέρεις ποτέ πού θα σου χρειαστεί!!

Όσο για τον Μπέρνχαρντ, υπήρξε η ανακάλυψη του τροχού, για μένα! Το Άγιο Δισκοπότηρο, που απ' ότι φαίνεται δεν κρυβόταν στα βιβλία του Νταν Μπράουν! Ευλογημένη λογοτεχνία!

Lapsus digiti είπε...

Παχυντικός συγγραφέας ο Μπέρνχαρντ! Απ' τις βιβλιοθερμίδες που δύσκολα καίγονται (γράφεται "Bernhard" αλλά διαβάζεται "Burnhard"!)

Πριν λίγες μέρες ήμουν στο κέντρο μαζί με μια φίλη και ψάχναμε να βρούμε ένα ζευγάρι άνετα παπούτσια. Αφού δοκίμασα κάμποσα, της πρότεινα να κάνουμε μια στάση -τάχα για να ξεκουραστούμε- στην Πολιτεία. Ο χρόνος παραμονής μας στο υπόγειο ήταν τέτοιος που, φευ, έβαλα χέρι στα λεφτά που θα διέθετα για την αγορά παπουτσιών. Η φίλη μου στεκόταν ώρα μπροστά απ' τη λευκή σειρά του Εξάντα και φυλλομετρούσε ένα βιβλίο του Μπέρνχαρντ, που τελικά δεν αγόρασε. Βγαίνοντας απ' το βιβλιοπωλείο μου είπε: "Ήρθαμε για παπούτσια κι εσύ πήρες πάλι βιβλία;" Της χαμογέλασα και τη ρώτησα τι ώρα είναι. Μου είπε πως ήταν τρεις και τέταρτο και συνέχισα: "Έχεις διαβάσει Μπέρνχαρντ;" "Ναι" μου λέει "τον "Μίμο των Φωνών" αλλά τι σχέση έχει με την κουβέντα μας ο Μπερνχαρντ;!" "Έχει και παραέχει" της απαντώ. "Αν είχες διαβάσει περισσότερα βιβλία του Μπέρνχαρντ, θα ήξερες πως ο Αυστριακός, που είχε συλλογή από δεκάδες παπούτσια, θεωρούσε ακατάλληλη την αγορά τους πριν από τις τέσσερις το απόγευμα!"

Θερμούς Χαιρετισμούς!

ναυτίλος είπε...

Lapsus... είσαι φοβερή! Άκου Burnhard! Τέλειο!

ναυτίλος είπε...

Mαραμπού, αχ αυτές οι μανάδες! Έτσι μου 'λεγε κι εμένα. Αλλά τα γαλλικά τα τελειοποίησα μετά τα 25 και τα γερμανικά (ποτέ δεν τα 'μαθα καλά) μετά τα 30.
Με τον Μπέρνχαρντ δεν έχω ακόμα τελειώσει. Θα 'λεγα μάλιστα ότι δεν έχω καλά καλά αρχίσει. Δεν έχω διαβάσει παρά ελάχιστα σε σχέση με τον όγκο του έργου του. Κι αυτά θέλω να τα ξαναδιαβάσω άλλωστε στην Ελλάδα κυκλοφορούν περισσότερο τα μεγάλα του πεζά. Σκέψου ότι έχει γράψει 18 θεατρικά και 10 μικροδράματα! Έχουμε μέλλον δηλαδή!

ναυτίλος είπε...

Ανώνυμε, κάποια στιγμή πρέπει να κάνω κάποια ανάρτηση για τις δύο διάσημες σειρές που είχε επιμεληθεί ο Κονδύλης...