Τρίτη 29 Σεπτεμβρίου 2020

Ο κάμπος στις φλόγες

 Ο Χουάν Ρούλφο (1917-1986) δημοσίευσε κατά τη διάρκεια της ζωής του μόνο δύο βιβλία. Ένα μικρό αλλά συγκλονιστικό μυθιστόρημα, το Πέδρο Πάραμο (1955), και την εικονιζόμενη συλλογή διηγημάτων (1953). Αποτελείται από 17 διηγήματα, τα περισσότερα από τα οποία είναι αριστουργήματα. Διηγήματα όπως το "Είναι που είμαστε πολύ φτωχοί", "Ο άντρας", "Μακάριο", "Λουβίνα", "Πες τους να μη με σκοτώσουν" και "Δεν ακούς να γαβγίζουν τα σκυλιά" σε καθηλώνουν και αισθάνεσαι την ανάγκη να τα ξαναδιαβάσεις πολλές φορές. Διάβαζοντάς τα ένιωθα να βρίσκομαι μπλεγμένος σε έναν ιστό αράχνης και να ακολουθώ συνεχώς διαφορετικά νήματα που το καθένα τους, όμοιο με τα υπόλοιπα, με οδηγούσε πάλι στο κέντρο του ιστού...

Αναρωτιέμαι αν αυτό που έκανε τον Ρούλφο να μην γράψει άλλο βιβλίο ήταν το ότι με αυτά τα δύο έφτασε στην κορυφή της αφηγηματικής τέχνης και ο πήχυς ήταν πια πολύ ψηλά. O ίδιος δεν μίλαγε πολύ για τα βιβλία του και υποστήριζε πως η συγγραφή δεν ήταν το επάγγελμά του αλλά το χόμπι του. Ο ποιητής Νικάνορ Πάρρα δήλωσε κάποτε πως θεωρεί τον εαυτό του "ρουλφιόλογο, έναν τοξικομανή της λευκής σελίδας, όπως και ο Ρούλφο, που αρνήθηκε να γράψει περισσότερα από ό,τι ήταν απολύτως απαραίτητο ("un rulfiólogo, un drogadicto de la página en blanco, como lo fuera el propio Rulfo, que se negó a escribir más de lo estrictamente necesario"). Κάποτε έγινε γνωστό ότι έγραφε ένα μυθιστόρημα με το τίτλο "La cordillera" αλλά οι αναγνώστες περίμεναν για χρόνια χωρίς τελικά να εμφανιστεί τίποτα. Όταν σε μια συνέντευξη ρωτήθηκε επίμονα γιατί σταμάτησε να γράφει, απάντησε πως οι ιστορίες του προέρχονταν από έναν αγαπημένο θείο του, ο οποίος όμως πέθανε και έτσι σταμάτησαν και οι ιστορίες. Άραγε υπήρξε ποτέ καλύτερη απάντηση;
Ο Ρούλφο έως τον θάνατό του, 31 χρόνια μετά την έκδοση του δεύτερου βιβλίου του, βραβεύτηκε πολλές φορές, η φήμη του απλώθηκε σε όλο τον κόσμο αλλά ο ίδιος τελικά δεν έγραψε τίποτε άλλο και ασχολήθηκε μόνο με τη φωτογραφία. Χιλιάδες φωτογραφίες της επαρχίας του Μεξικού, Χαλίσκο, όπου γεννήθηκε και έζησε τα πρώτα του χρόνια, και των ανθρώπων του.
Jalisco es México!

μετάφραση της Έφης Γιαννοπούλου στα ελληνικά ακούγεται σαφώς καλύτερα. Ο Δρακονταειδής προσπάθησε να κάνει τη μετάφραση πιο έντονα ιδιωματική επιχειρώντας ίσως να αποδώσει πιστότερα τη γλώσσα των επαρχιωτών του Χαλίσκο. Ωστόσο, έχω την αίσθηση ότι αυτό δεν βγαίνει πάντα καλά στη γλώσσα μας. Το πιο παράξενο είναι πως σε μερικά διηγήματα, όπως το "Ανακλέτο Μορόνες", άλλα μεταφράζει η Γιαννοπούλου και άλλα ο Δρακονταειδής αλλάζοντας εντελώς το νόημα του κειμένου. Λες και μετέφραζαν από διαφορετικό πρωτότυπο. Αν και το νόημα τις περισσότερες φορές ευνοούσε την απόδοση της Γιαννοπούλου, έψαξα σε pdf το ισπανικό πρωτότυπο και (μέσω των γαλλικών που γνωρίζω και του google) διαπίστωσα πως η Γιαννοπούλου είχε κάνει τη σωστή μετάφραση. Το εντυπωσιακό είναι πως τα περισσότερα από τα σημεία αυτά δεν παρουσίαζαν μεταφραστικές δυσκολίες. Ένα παράδειγμα μεταξύ πολλών που θα μπορούσα να επιλέξω είναι το "el hijo", που στο παραπάνω διήγημα, το μετέφραζε ως εγγονός αντί για γιος παραγράφοντας έτσι το αδίκημα της αιμομιξίας του Μορόνες...]


Δεν υπάρχουν σχόλια: