Είναι και χρόνος

 

O Μάρτιν Χάιντεγκερ, το Είναι και χρόνος και οι αφηγηματικές τεχνικές... ή

Η πορεία προς τα πίσω με στόχο να προχωρήσουμε προς τα μπρος.

Για να απαντηθεί το ερώτημα για το νόημα του Είναι πρέπει να απαντηθεί το ερώτημα για το Είναι του Dasein.

Αυτό όμως δεν μπορεί να απαντηθεί, αν δεν φέρουμε στο φως το φαινόμενο του Εν-τω-κόσμω-Είναι.

Αυτό όμως, με τη σειρά του, δεν μπορεί να έρθει στο φως, αν δεν κατορθώσουμε να περιγράψουμε το φαινόμενο του κόσμου.

Αλλά και αυτό, δεν θα καταφέρουμε να το περιγράψουμε, αν δεν στραφούμε προς τον περιβάλλοντα κόσμο (Umwelt).

Τον οποίο, με τη σειρά του, δεν θα μπορέσουμε να εξηγήσουμε, αν δεν ορίσουμε τον τρόπο του Είναι των όντων που βρίσκουμε στο εσωτερικό αυτού του κόσμου.

Βήμα-βήμα, ερώτηση-ερώτηση φτάνουμε εκεί απ' όπου θα μπορέσουμε να ξεκινήσουμε, και με αντίστροφη πορεία, βήμα-βήμα, απάντηση-απάντηση να φτάσουμε στον αρχικό στόχο.

[Σκέψεις κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης του μαθήματος για το Είναι και χρόνος από τον

Panagiotis Thanassas

]

Στην 23η παράγραφο του "Είναι και χρόνος" ο Χάιντεγκερ εισάγει την έννοια της απο-μάκρυνσης (Entfernung). Μόνο που εδώ σημαίνει το αντίθετο, δηλ. προσέγγιση (εκμηδένιση της μακρότητας), καθώς το "απο" λειτουργεί με τη στερητική του σημασία, όπως στη λέξη απομάγευση ή απάνθρωπος. Λέει λοιπόν ότι:

"Im Dasein liegt eine wesenhafte Tendenz auf Nähe",

το οποίο στη μετάφραση του Π. Θανασά αποδίδεται ως:

"Στο Dasein ενυπάρχει μια ουσιώδης τάση για εγγύτητα" και συνεχίζει: "Όλα τα είδη επαύξησης της ταχύτητας... ωθούν σε μια υπέρβαση του απόμακρου. Με τη ραδιοφωνία, για παράδειγμα, διευρύνοντας και καταλύοντας τον καθημερινό περιβάλλοντα κόσμο, το Dasein επιτελεί σήμερα μια απο-μάκρυνση του κόσμου, της οποίας η σημασία για το Dasein δεν μπορεί ακόμη να γίνει ορατή σε όλη της την έκταση".

Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Χάιντεγκερ, το Dasein έχει στο ίδιο του το Είναι μια τάση να ασκεί μια κεντρομόλο δύναμη: Να απο-μακρύνει, δηλαδή να άγει τα πράγματα του περιβάλλοντα κόσμου του στην εγγύτητα ή, για να το πω διαφορετικά, να τα βάζει στην τροχιά του.

Κι ενώ αναρωτιόμουν γιατί ο άνθρωπος να έχει εξ ορισμού μια τέτοια τάση, βλέπω σε μια σημείωση του ίδιου του Χάιντεγκερ που είχε γράψει μόνο στο αντίτυπό του: "Inwiefern und weshalb?" δηλ. "Σε ποιον βαθμό και για ποιο λόγο;". Ωστόσο, θα προσπεράσω τη σημείωσή του και θα το δεχτώ ανεπιφύλακτα. Είναι πολύ ωραίο για να το αμφισβητήσω και ισχύει πλήρως, τουλάχιστον για το δικό μου Dasein...