"Η αποστολή του σχολείου, έλεγε ο Κοντορσέ, είναι "να καταστήσει τη λογική δημοφιλή", έτσι ώστε καμιά εξουσία, καμιά πεποίθηση, όσο αξιοσέβαστη κι αν είναι, να μην εξαιρείται από την ελεύθερη εξέταση. Το δημοκρατικό πολίτευμα ξεκινά από το habeas corpus ("κράτα το σώμα σου", κανείς δεν μπορεί να σε συλλάβει αυθαίρετα), αλλά την πραγματική του δικαίωση τη βρίσκει στο habeas mentem (διαμόρφωσε τη συνείδησή σου). Το δικαίωμα στην ασφάλεια συν το δικαίωμα στην επιμόρφωση... Επιπλέον, πρέπει η διδασκαλία της ελεύθερης σκέψης να μη βλάπτει κανέναν, κανείς να μην επιζητά να σου επιβάλει το σύστημα σκέψης του και τη θρησκεία του. Το σχολείο εκείνο στο οποίο κανείς, ούτε ο ίδιος ο δάσκαλος, δεν μπορεί να παρακινήσει κάποιον άλλον να σκέπτεται όπως αυτός, λέγεται λαϊκό σχολείο".
"Πώς είναι δυνατόν άνθρωποι που προέρχονται από πολύ διαφορετικές, και καμιά φορά μάλιστα αντιπαλόμενες πλευρές, να ζήσουν μαζί, χωρίς να αναμετρηθούν, χωρίς να αποδυθούν σε ατελείωτες μάχες για την επιβολή; Πώς είναι δυνατόν σε ένα τέτοιο σύνολο κανένα στοιχείο του να μη νιώσει κακοποιημένο ή παραμελημένο; Το δημοκρατικό πολίτευμα απαντά σε αυτό το πρόβλημα διακρίνοντας αυτό που ανήκει σε όλους, το δημόσιο, από αυτό που ανήκει σε πολλούς, το κοινοτικό. Τι ανήκει σε όλους; Ό,τι είναι επιβεβαιωμένο, επαληθεύσιμο, αποδείξιμο, ό,τι δεν είναι σε κανενός τη δικαιοδοσία να το αρνηθεί. Ας τα πούμε απλά: οι επιστημονικές γνώσεις. Ο Λόγος. Τι ανήκει σε πολλούς; Οι πεποιθήσεις, οι απόψεις, οι πίστεις... Η λαϊκότητα θέτει το σύνορο μεταξύ "αυτού που ξέρω" και "αυτού που πιστεύω", μεταξύ του τομέα του πνεύματος και του τομέα της ψυχής".
"Αν το δημοκρατικό πολίτευμα ανάγκαζε όλον τον κόσμο να γίνει δημοκράτης, δε θα άξιζε το όνομά του. Ο νόμος της δημοκρατίας σταματά στο κατώφλι των συνειδήσεων. Έχεις πάντα την τελευταία λέξη, γιατί η συνείδησή σου μπορεί να αντιτεθεί στα πάντα".
"Ο εθνικιστής πιστεύει πως το έθνος του είναι ανώτερο από τα άλλα. Ο πατριώτης πιστεύει απλά πως είναι διαφορετικό, ακόμη κι αν μέσα του ονειρεύεται πως η πατρίδα του είναι ένα παράδειγμα για όλες τις άλλες χώρες".
Mετά από την παράθεση λίγων αποσπασμάτων, θα ήθελα να σχολιάσω το βιβλιαράκι του Ντεμπρέ. Είναι γραμμένο σε μορφή διαλόγου ανάμεσα στον συγγραφέα και την κόρη του, που απ' ό,τι φαίνεται ήταν τότε 18 χρονών. Χαρακτηρίζεται, όπως είναι αναμενόμενο, από έντονο διδακτισμό ενώ οι απορίες της κόρης είναι κατάλληλες για τα "κηρύγματα" και τις ενίοτε διαφωτιστικές και ενδιαφέρουσες απαντήσεις του Ντεμπρέ. Εννοείται πως ο διάλογος είναι προϊόν μυθοπλασίας. Αν εγώ απαντούσα με αυτόν τον τρόπο, είτε στην κόρη μου, είτε στο γιο μου, θα με είχαν, σε αρκετές περιπτώσεις, κολλήσει στον τοίχο. Αντίθετα, η κόρη του Ντεμπρέ, παρά τους μικρούς δισταγμούς της, πάντα συμφωνούσε και στο τέλος μάλιστα, ως υπάκουο κορίτσι, υποσχέθηκε να "προσέχει την κληρονομιά της", δηλαδή τη Γαλλική Δημοκρατία.
Ο Ρεζίς Ντεμπρέ είναι για πολλούς μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Ο φιλόσοφος και θεωρητικός του μαρξισμού, πρώην κομμουνιστής και συμπολεμιστής του Τσε Γκεβάρα στην Βολιβία, όπου παρέμεινε για χρόνια φυλακισμένος, τη δεκαετία του '80 υπήρξε σύμβουλος του Μιτεράν. Στο κείμενό του υπερασπίζεται το πολίτευμα της χώρας του, πιστεύοντας ότι η δυναμική του είναι ικανή να ξεπεράσει τις όποιες στρεβλώσεις παρουσιαστούν. Δεν αποφεύγει μάλιστα να υποστηρίξει θέσεις ιδιαίτερα συντηρητικές για έναν παλαιό σύντροφο του Τσε. Τελειώνοντας δεν μπορώ να αποφύγω να πω και δύο λόγια για την ιστορικό Λωράνς Ντεμπρέ, την κόρη του... Τη δεκαετία του '90 "διδάσκεται" από τον πατέρα της τις αρετές της δημοκρατίας και το 2013 γράφει μια βιογραφία-ύμνο για τον βασιλιά της Ισπανίας, Χουάν Κάρλος! Από το "Ζήτω η Δημοκρατία" στο "Ζήτω η Μοναρχία"... (O tempora! o mores!)
Σημειώσεις: Στην πρώτη φωτογραφία ο Ντεμπρέ στις φυλακές της Βολιβίας, πίσω του διακρίνεται ο Μπούστος (άλλη μπερδεμένη ιστορία κι αυτός). Στις επόμενες ο συγγραφέας σε μεγαλύτερη ηλικία. Στην τελευταία, διαφημιστικό για τη βιογραφία Κάρλος από την Λωράνς Ντεμπρέ. Τα αποσπάσματα με τους κόκκινους χαρακτήρες είναι από το βιβλίο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου