Ένας τάφος για τον Μπόρις Νταβίντοβιτς - 1

Ντανίλο Κις : Η μνήμη που διασώζει την ουσία

Ο Ντανίλο Κις ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ου αιώνα παραμένει ουσιαστικά άγνωστος στη χώρα μας , παρόλο που τα τελευταία χρόνια εκδόθηκαν μερικά από τα σπουδαιότερα έργα του , με αποκορύφωμα το αριστούργημά του : Ένας τάφος για τον Μπόρις Νταβίντοβιτς (δυστυχώς σε απαράδεκτη μετάφραση που σε πολλά σημεία διαστρεβλώνει εντελώς το νόημα του κειμένου).Η Σούζαν Σόνταγκ τον θεωρεί έναν από τους πέντε μεγαλύτερους πεζογράφους του αιώνα ενώ ο Τζόζεφ Μπρόντσκι και ο Κούντερα έχουν αγωνιστεί για τη διάδοση του έργου του.

Ο Κις γεννήθηκε το 1935 στη Σουμπότιτσα , στα σύνορα Σερβίας - Ουγγαρίας , από πατέρα Ουγγροεβραίο και μητέρα Μαυροβούνια . Το 1939 σε ηλικία 4 χρόνων τον βαφτίζουν στην ορθόδοξη εκκλησία του Νόβι Σαντ για να τον προστατέψουν από τους αντισημιτικούς διωγμούς . Το 1942 γίνεται η σφαγή των Εβραίων και Σέρβων από Ούγγρους φασίστες στη Βοϊβοντίνα και ο πατέρας του θα σταλεί στο Άουσβιτς , απ' όπου δε θα επιστρέψει ποτέ . Το 1947 θα καταφύγει με τη μητέρα του στο Μαυροβούνιο , όπου θα τελειώσει το λύκειο για να σπουδάσει τελικά στο Βελιγράδι συγκριτική λογοτεχνία . Πέρασε την υπόλοιπη ζωή του ανάμεσα στο Βελιγράδι και το Παρίσι , όπου πέθανε το 1989 .

Ο Ντανίλο Κις βίωσε ο ίδιος την παράλογη βία του ναζισμού και του σταλινισμού και προσπάθησε σε όλη του τη ζωή να τους διερευνήσει όσο μπορούσε πιο αποστασιοποιημένα .

Όλα τα βιβλία του Κις είναι διαποτισμένα από αυτό το πελώριο ιστορικό δράμα .Σίγουρα πολλοί άλλοι συγγραφείς μας έχουν αφήσει πολύτιμες μαρτυρίες . Αλλά ο Κις υπήρξε ο μόνος ο οποίος γνώριζε να μετατρέπει αυτό το δράμα σε μεγάλη ποίηση .

Η τέχνη του Κις ήταν μοναδική . Προσέγγιζε τις μεγάλες τραγωδίες της Ιστορίας χωρίς ποτέ να χάνει το χιούμορ του ή την ειρωνεία του . Ο ίδιος έλεγε : "Κληρονόμησα από τη μητέρα μου μια τάση να συνδυάζω γεγονότα και θρύλους και από τον πατέρα μου το πάθος και την ειρωνεία."

Σοφίτα (εκδ. Ίνδικτος) , Ψαλμός 44 , Κήπος στάχτες (εκδ. Κέδρος) , Κλεψύδρα , Πρώιμα βάσανα (εκδ. Κέδρος) , Μάθημα ανατομίας , Ένας τάφος για τον Μπόρις Νταβίντοβιτς (εκδ. Κέδρος) , Η εγκυκλοπαίδεια των νεκρών (εκδ. Εξάντας) , είναι μερικά από τα πιο γνωστά του έργα .

Απέναντι στο σύμπαν της πολιτικής ο Ντανίλο παρέμενε πάντοτε επίμονα , βίαια , ένας ποιητής . Γι' αυτό κατόρθωσε να συλλάβει , στο εσωτερικό του ιστορικού δράματος που τον βασάνιζε , αυτό που ήταν το πιο οδυνηρό : τα πεπρωμένα που βυθίστηκαν ήδη από την αρχή στη λήθη , τη θλίψη των σιωπηλών τραγωδιών , την αγωνιώδη αγάπη για τα πρόσωπα χωρίς όνομα και χωρίς τάφο .

Πενήντα χρόνια μετά τους τρόμους της ιστορίας (ναζισμός - σταλινισμός) ακούω να μιλούν παντού για το ηθικό χρέος να μη λησμονήσουμε . Αλλά για ποια μνήμη μιλάμε ; Για εκείνη των εισαγγελέων και των δικαστών ; Για εκείνη που μετατρέπει την ιστοριογραφία σε "καταγραφή εγκλημάτων"; Ή για εκείνη την άλλη μνήμη που διασώζει την ανθρώπινη ουσία του παρελθόντος ; Εκείνη της τέχνης , των μυθιστορημάτων , της ποίησης ; Φτωχή ανθρωπότητα που θέλει να καταστήσει αθάνατο τον Άϊχμαν και είναι έτοιμη να λησμονήσει τον Ντανίλο Κις .

Σημείωση:Τα αποσπάσματα με τους μπλε χαρακτήρες είναι από ένα κείμενο του Μίλαν Κούντερα που γράφτηκε με αφορμή τη συμπλήρωση 10 χρόνων από το θάνατο του Κις.