Ένας τάφος για τον Μπόρις Νταβίντοβιτς - 2

Ντανίλο Κις , εκδ. Κέδρος , μτφ. Μ. Κεσίνη .

Μερικές παρατηρήσεις για την ελληνική μετάφραση .

Όταν ήμουν πιο νέος , στα φοιτητικά μου χρόνια , έψαχνα μετά μανίας να βρω σημαντικά βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας αδιαφορώντας για την ποιότητα της μετάφρασης ή της έκδοσης . Μου αρκούσε που είχαν μεταφραστεί . Μάλιστα ισχυριζόμουν (από την απληστία μου να αποκτήσω και στη συνέχεια να διαβάσω ο,τιδήποτε θεωρείτο αριστούργημα) πως είναι καλύτερα να έχει εκδοθεί ένα βιβλίο στα ελληνικά , σε κακή μετάφραση , παρά να παραμένει ανέκδοτο.Αυτή η άποψη ίσχυσε μέχρι που διάβασα τα πρώτα βιβλία παράλληλα με το πρωτότυπο (αγγλικά και γαλλικά) και διαπίστωσα πόσο καταστροφική μπορεί να είναι μια μετάφραση ... Από τότε έγινα αυστηρότερος στις επιλογές μου . Πρόσεχα πάντα ποιος είναι ο μεταφραστής αλλά κι ο εκδότης .

Αγοράζοντας το βιβλίο των εκδόσεων Κέδρος , πρόσεξα ότι η μετάφραση είχε γίνει από τα σέρβικα κι ότι η μεταφράστρια έχει μεταφράσει κι άλλο βιβλίο του Κις για τον ίδιο εκδότη. Κι έτσι θεώρησα το ρίσκο μικρότερο . Δυστυχώς η ανάγνωση σκόνταφτε συνέχεια σε σημεία όπου δεν έβγαινε νόημα κι έτσι αναγκάστηκα να παραγγείλω την αγγλική μετάφραση του Duska Mikic-Mitchell ,που μάλιστα παινεύει και προλογίζει ο Γιόζεφ Μπρόντσκι . Διαβάζοντάς το παράλληλα , διαπίστωσα ότι η μεταφράστρια έχει διαστρεβλώσει το νόημα του κειμένου σε πάρα πολλά σημεία , έχει αλλάξει από άγνοια ή αδιαφορία ονόματα τόπων ή προσώπων , έχει παραλείψει κάποιες προτάσεις στις σημειώσεις του συγγραφέα (μάλλον γιατί τις θεώρησε ασήμαντες) και τέλος έχει κάνει κακές επιλογές ελληνικών εκφράσεων και λέξεων.

Αναφέρω μόνο μερικά παραδείγματα γιατί είναι ανέφικτο να τα καταγράψω όλα καθώς σε κάθε σελίδα υπήρχαν ένα - δυο λάθη .

Σελ. 29 : Στη σκηνή (όπου καθορίζεται κι η μοίρα του άτυχου Βέρσκολς) βρίσκεται εκτός από τον Βέρσκολς , ο λοχαγός κι ο αναπληρωτής του και κανένας τους δεν ονομάζεται Βέρντεν. Όμως η μετάφραση λέει : Τότε ο λοχαγός απευθύνεται στον Βέρντεν.

Ενώ , σύμφωνα με την αγγλική μετάφραση ,απευθύνεται στον Βέρσκολς υιοθετώντας το λεξιλόγιο του Βερντέν .

Σελ.76 : Ο γιατρός Τάουμπε , στο στρατόπεδο συγκέντρωσης , στη Σιβηρία όπου οι τρόφιμοι εργάζονταν σε ορυχείο νικελίου , κάνει μια εγχείριση σε κάποιον διαρρήκτη που λεγόταν Σεγκιντούλιν .

Η μετάφραση λέει : από τα τέσσερα δάκτυλα που του έκοψε (ο Τάουμπε) με στομωμένο τσεκούρι , για να τον ανακουφίσει από τους απίστευτα φρικτούς πόνους ύστερα από ένα ατύχημα στο ορυχείο , ο Τάουμπε του έσωσε τα δύο . (βγαίνει νόημα ;)

Ενώ το αγγλικό : από τα τέσσερα δάχτυλα που έκοψε ο Σεγκιντούλιν με στομωμένο τσεκούρι για να απαλλαχθεί από τα απίστευτα βάσανα στο ορυχείο , ο Τάουμπε του έσωσε τα δύο .

Σελ. 72 : Η μετάφραση λέει : Στη Μόσχα έφτασε (να πάρει τον Ουγκβάρι) στις 15 Σεπτεμβρίου, ενώ μια άλλη πηγή αναφέρει άλλη ημερομηνία...

Ο Ουγκβάρι όμως είναι ο βιογράφος του πρωταγωνιστή της ιστορίας και το αγγλικό λέει στην παρένθεση : Στη Μόσχα έφτασε (σύμφωνα με τον Ουγκβάρι) ...

Σελ. 71 και 75 : Το διαβόητο Νταχάου (Dachau) της Γερμανίας μεταφράζεται ως Ντασό.

Δε θα αναφέρω άλλα ούτε θα ασχοληθώ καθόλου με τις παραλείψεις ή τις άστοχες επιλογές ελληνικών λέξεων (όπως όταν χρησιμοποιεί τη λέξη "σύγκρουση" για την "κατ' αντιπαράσταση ανάκριση"). Απλά αναρωτιέμαι , οι γνωστοί κριτικοί που έγραψαν εκτενή εγκώμια για το βιβλίο στον Τύπο , το διάβασαν στα ελληνικά και δεν τους ενόχλησε τίποτα ; Δε θα έπρεπε ένας επαγγελματίας κριτικός να είναι πιο προσεκτικός ; Ο εκδότης δε θα έπρεπε να αναθέσει σε κάποιον να ελέγξει (γιατί η επιμέλεια μετάφρασης είναι πολυτέλεια για τους περισσότερους) τη μετάφραση έστω από τα αγγλικά ή τα γαλλικά ; Το e-mail πάντως που του έστειλα προκειμένου να του επιστήσω την προσοχή καθώς έχει αναγγείλει μελλοντικά την έκδοση κι άλλου βιβλίου του Κις , έμεινε αναπάντητο .